renda special 2012/2 reuring in de wijk44 reuring in de wijk Stel je voor, Drents Dorp Oost. Een voormalige Philips arbeidersbuurt tussen de oude fabrieksterreinen Strijp S, R en T in Eindhoven. Zowel de woningen als de openbare ruimte zijn toe aan groot onderhoud. Van soci- ale samenhang is niet of nauwelijks sprake. Het is nog n?t geen achterstands- buurt. Hoe pakt Woonbedrijf dat aan? Op een in design- stad Eindhoven voor de hand liggende manier: via social design, als hulpmiddel bij fysieke, economische en sociale verandering. Aange- jaagd door drie zogenoemde Drents Dorp Angels. Maar vooral samen met bewoners. Zij wonen er per slot van rekening. tekst annemoon geurts Wat wilt u? Voor uw woning, de buurt en met elkaar? Zo startten de Drents Dorp Angels, drie enthousiaste meiden uit de creatieve indus- trie, in september 2011 het wijkvernieuwingstraject voor Drents Dorp Oost. Ze maakten een begin met kennismaken, vertrouwen winnen en informatie vergaren bij de overwegend cynische en wantrouwende bewoners. Gewoon, door overal aan te bellen en zich voor te stellen. Iedereen in de wijk kreeg drie kaartjes om zijn of haar vragen en wensen kenbaar te maken. De actie werd ondersteund met een hoofd- kwartier, formele brieven van Woonbedrijf, via social media, een buurt- website en ludieke aandachtstrekkers, zoals grote graffitiafbeeldingen van de Angels op zichtlocaties in de buurt. BEWOnER AAn ZET "De sociale opgave stond centraal", volgens Angelique Bellemakers, districtsmanager Strijp bij Woonbedrijf. "Drents Dorp scoorde van alle Eindhovense Integrale Wijkvernieuwingsgebieden sociaal gezien het zwakst, een standaard renovatieproces zou kansen laten liggen. Daar- naast wil klantgestuurd Woonbedrijf eerst naar haar huurders luisteren en pas daarna besluiten nemen. Bewoners waren aan zet, niet de insti- tuties. Daarom hebben we een nieuwe aanpak gekozen en 12N Stedenbouw ingeschakeld voor projectleiding en de uitwerking van de visie in een sociaal ruimtelijk plan, naast het Woonbedrijf-team." Ook voor de communicatie koos de corporatie een extern bureau. "Professionals uit de creatieve industrie blijken als geen ander in staat om te prikkelen, fysieke, sociale en economische aspecten te verbin- den en een community in beweging te brengen", weet Bellemakers. "Dat, samen met de identiteit van zowel de buurt als Woonbedrijf, was uitgangspunt voor ontwerpbureau Moon/en/co bij de ontwikkeling van het concept `Drents Dorp Angels' als communicatie- en participatie- kapstok." Men neme een theatermaker/fotograaf, illustrator/schrijver en een designer en noemen hen de Drents Dorp Angels. Vlotte meiden, herkenbaar in de buurt, ieder met een eigen rol. Het zijn creatieve spinnen in het web, los van de instituties. Op korte termijn begeleiden zij het wijkvernieuwingstraject, op lange termijn versterken zij de community, is de achterliggende gedachte. De Angels organiseren activiteiten, verzamelen verhalen en jagen ontmoeting aan. Zij willen prikkelen, inspireren en dagen bewoners uit op een andere manier te kijken en met elkaar om te gaan. "Bewoners die zich veilig en welkom voelen en hun buren kennen, zorgen in het algemeen beter voor hun woning, de openbare ruimte en elkaar. Dat weten we allemaal", stelt de districtsmanager. SAMEnHAng VAn BinnEnuiT Na de aanbelactie kwamen boven verwachting veel kaartjes terug in het hoofdkwartier. Ook de bewonersavonden werden bovengemiddeld goed bezocht. Omdat bewoners over het algemeen het meeste op hebben met hun directe buren en hun eigen straat, waren de bijeen- komsten per woningblok ? ? la Tupperware ? bij iemand thuis. "Zo leren directe buren elkaar tegelijkertijd (beter) kennen en versterkt de florikemartens renda special 2012/2reuring in de wijk 45 sociale samenhang van binnenuit. Buiten dat het praktisch was om de indeling en staat van de woning te ervaren", zegt Bellemakers. Tijdens de eerste bijeenkomst werden vragen en wensen over de woning, openbare ruimte en sociale samenhang opgehaald, die tijdens de tweede bijeenkomst verder werden uitgediept. "Bewoners vroegen niet om gouden kranen, maar om re?le verbeteringen van het woon- comfort met behoud van lage vaste lasten. Eventuele dure voorstellen, zoals het vervangen van kunststof door houten kozijnen, werden als zijnde zonde van het geld door andere bewoners weggehoond." Een aantal hoofdthema's, zoals vocht en tocht, werd vervolgens via blok- overschrijdende werkgroepen uitgewerkt. "Het kleine buurtje ligt tussen de voormalige Philips fabrieksterreinen Strijp S, R en T, die momenteel worden herontwikkeld tot creatieve woon- en werkgebieden. Voor zowel de gemeente Eindhoven als de corporaties lag het voor de hand om met die verhipping mee te gaan", legt de districtsmanager uit. "Dat we niet daarvoor kiezen, maar voor redelijkerwijs opknappen van de woningen en de openbare ruimte, komt voort uit de wensen van bewoners. Want slechts een enkeling wilde nieuwbouw. Het concept van een sociaal ruimtelijk plan, waaruit blijkt dat de belangrijkste wensen worden ingewilligd, werd dan ook door bewoners omarmd. Pas na de presentatie daarvan startte het besluitvormingsproces, zowel bij de gemeente Eindhoven als binnen Woonbedrijf. Als klantgestuurde organisatie voegen we hier dus de daad bij het woord. Uiteraard is er wel een haalbaarheidsanalyse uitge- voerd; de vastgoed- en bedrijfswaarde moeten ook kloppen." gROTERE BETROkkEnHEiD Gedurende de wijkaanpak organiseren de Drents Dorp Angels verschillende activiteiten voor verschillende doelgroepen, aanhakend bij wat er speelt in de buurt. De eerste activiteiten waren laagdrempe- lig, zoals een rondleiding in een gebouw even verderop, het zoge- noemde `Gluren bij de buren'. "Bewoners kiezen zelf of en hoe ze meedoen. Met de juiste balans tussen de activiteiten bestaat de kans dat zij zich op termijn veilig genoeg voelen om ook die buren te ontmoeten die ze normaal gezien zouden ontwijken," zegt Bellema- kers. "Een mooi voorbeeld van de verbinding tussen cultuur en wijk- vernieuwing is het aspergediner onder het Strijps Bultje, een plek die veel bewoners als onveilig ervaren. Een avond lang was deze unheimli- che plek getransformeerd tot een gezellig decor. Tijdens het eten ontstonden gesprekken over de nadelen van de huidige inrichting, de kansen van deze plek, de verlichting en de kwaliteit van de openbare ruimte." Het resultaat van de Angel-activiteiten? "In een buurt waar bewoners de afgelopen jaren lastig uit hun huizen kwamen, verzinnen zij nu zelf activiteiten, zoals een spelletjesavond of sollicitatieclub. Daar waar geregeld ramen werden ingegooid, poffen bewoners nu samen kastan- jes", somt Bellemakers op. "Die grotere betrokkenheid, de transfor- matie van overlastplekken naar eventlocaties ?n de positieve reacties bewijzen dat het werkt. Bewoners worden aangesproken op wensen, idee?n en passies, ze worden daadwerkelijk geraakt. Overigens zijn hardnekkige problemen als drugsoverlast, woonfraude en kleine crimi- naliteit hiermee niet opgelost. Dat is ook niet de taak van de Angels. Maar de nadruk ligt nu op kansen in plaats van problemen. Woonbe- drijf was al goed in bewonersparticipatie, maar met de Angels is onze rol duidelijker. Daardoor kunnen wij ons concentreren op onze taak als verhuurder en makkelijker overlast aanpakken. Los van het feit dat ons team er ook plezier aan beleeft en ge?nspireerd raakt." AnDERE BuuRTEn Het Drents Dorp Angels-project duurt in ieder geval twee jaar. De huidige fase is vertrouwen bestendigen en het intensiveren van de verbindin- gen. Ondertussen worden de werkzaamheden aan de woningen en de openbare ruimte voorbe- reid. Op termijn zullen actieve bewoners steeds meer verantwoordelijkheden overnemen en naar verwachting zullen de Angels de bewoners dan nog incidenteel met projecten ondersteunen. Zonder het eindresultaat en alle consequenties te kennen, heeft de corporatie het Angel-concept voor meerdere jaren aangedurfd. Ook de gemeente had er vertrouwen in en nam een volgende rol op zich. "Dat het goed werkt, daar zijn we trots op. Dus bekijken we hoe we deze aanpak kunnen vertalen naar andere buur- ten. Kunnen we het SMART maken? Of komt het succes juist voort uit de combinatie van intu?tie, bestaande structuren en de identiteit van het gebied? Dat is vooralsnog de vraag. E?n ding is duidelijk; het gaat altijd over mensen", stelt Bellemakers vast. fotodorotsobczykillustratiewikkepeters illustratiesflorikemartens