de huidige keten breekt uiteen nr 2 2013 21 de huidige keten breekt uiteen We staan voor de heruitvin- ding van het vak renovatie. De focus ligt op de bestaande stad. Maar wat heb je nodig om hier op een goede manier mee om te gaan? Samen met vakmen- sen uit de praktijk zijn we op tekst haico van nunen zoek gegaan naar de belang- rijke eigenschappen die nodig zijn om in de bestaande bouw aan de slag te gaan. Wat wordt mensen bijgebracht in het onderwijs, en welke kennis moet zelf in de praktijk nog worden opgedaan? Deze vragen liepen als rode draad door het symposium `Onderwijs, de basis voor toekomstge- richte renovatie'. Doel van de middag was om te komen tot een `Manifest Renovatie 2020'. de huidige keten breekt uiteen22 nr 2 2013 Voorafgaand aan het symposium op 22 mei, benoemden de initiatiefne- mers drie thema's met daaraan gekoppeld negen stellingen. Deze stel- lingen vormen het uitgangspunt van het manifest, samen met de bijdra- gen van de bezoekende deelnemers. De thema's zijn ervoor om het te ontwikkelen vakmanschap mede te spiegelen aan de opgave van de toekomst. Denken alS gebRuikeR De rollen worden omgedraaid, er dient verbouwd te worden voor de consument. Daarbij volstaat het niet meer om alleen vanuit een (eensluidend) aanbod te denken, maar zal juist het individu moeten worden bediend. Iedere gebruiker heeft zijn eigen wensen. De vraag is hoe binnen de renovatiewereld aan die individualiteit vorm wordt gegeven. Het gaat dan aan de ene kant over hoe je die vraag in beeld krijgt, en aan de andere kant over hoe je de individuele invullingen kunt realiseren. De Stellingen Van woningspecialist naar woonspecialist: wonen op maat 1 Van product naar concept naar dienst. (De dienst wordt belangrijker dan het product.) 2 Andersom denken; mensen die in huizen wonen. (Denken als de gebruiker) 3 De context van de bestaande stad, de woning en de bewoners bepalen de oplossingen: luisteren naar de bewoners. Mekea: jouw huis als priv? warenhuis 4 Het huis als priv? warenhuis, een continu spel van vraag en aanbod. 5 De keten valt uiteen: oude schakels weg, nieuwe erin. 6 Niet de bouw naar de knoppen, maar bewoners aan de knoppen! Duurzaam vormgeven van de woningaanpassing: denken in grondstoffen 7 Beschouwingen over duurzaamheid krijgen pas betekenis, als ze geplaatst worden binnen de cyclische processen die kenmerkend zijn voor het gebruik van gebouwen. 8 We moeten ons voortdurend een beeld vormen van de grondstoffenstroom tijdens de bouw en exploitatie van gebouwen, en hier bij de aanpas- sing van gebouwen op inspelen. 9 Van Trias Energetica naar Trias Solida: beperk het verbruik door mooie, functionele en stevige gebouwen. Mekea Het welbekende blauwgele concern biedt mensen de keuze uit tal van oplossingen om hun woning in te richten. De filosofie van Ikea bestaat eruit om een goede prijs-kwaliteitverhouding te krijgen, door zo effici?nt mogelijk het hele traject te doorlopen. Van productie tot levering, en van gebruik tot afdanking komt het bedrijf aan de wensen tegemoet. Dat betekent dat je als consument je huis continu aan het veranderen bent, zodat het aansluit bij de wensen van de gebruiker, jijzelf. Bij het renoveren gaat het erom een totaaloplossing te krijgen voor je woon- wensen. De renovatie van de toekomst moet je dan ook zelf kunnen bepalen. En er zijn partijen die kunnen helpen om deze woonwens te realiseren. Dit brengt met zich mee dat de keten zoals we hem kennen, uiteen breekt en we andere ketens nodig hebben. tRiaS SOliDa Renoveren is gekoppeld aan een verlenging van de levensduur van een Stelling 5: De keten valt uiteen: OuDe SchakelS Weg, nieuWe eRin "Daar waar we als bouwbedrijven in het verleden vooral gericht waren op het principe `u vraagt wij draaien', merken we nu dat onze opdrachtgevers ons uitdagen buiten de gebaande paden te denken. Steeds vaker worden we gevraagd voor design-constructopdrachten waarbij wij als aannemer verantwoordelijk zijn voor zowel het ontwerp als de uitvoering. Wordt daarmee de rol van de architect kleiner? Nee, absoluut niet. We gaan nu juist veel intensiever samenwerken met de architect. Vanuit die samenwerking merken we dat door het koppelen van specialismen, synergie gecre?erd wordt. Dat gebeurt ook bij ketensamenwerking waarbij de inbreng van onderaannemers in een vroeg stadium leidt tot effectieve, kwalitatieve en gedragen plannen. Vanuit die gedachte zetten we steeds grotere stappen in samenwerking met boeiende marktpartijen. We laten ons graag omringen door interessante vakidi- oten; mensen die nieuwsgierig op zoek zijn naar continue optimalisatie van processen of producten. Waar we aanvankelijk projectspecifiek met elkaar samenwerkten, werken we inmiddels met een aantal partners aan projectoverstij- gende bouwoplossingen. Dit is waar wij de toekomst zien liggen, als conceptaan- bieder van complete gebouw- en wijkop- lossingen. Aan deze veranderende vraag zullen alle marktpartijen moeten wennen (opdrachtgever, architect, aannemer en onderaannemers). De rollen worden opnieuw verdeeld. Laten we met z'n allen kijken naar de kansen die deze transitie met zich meebrengt in plaats van het benoemen van de risico's." Bart Knaapen, Directeur KnaapenGroep de huidige keten breekt uiteen nr 2 2013 23 Symposium `Onderwijs, de basis voor toekomstgerichte renovatie', is onderdeel van het forum Reno- vatie & Onderhoud. Meer weten over dit forum? Scan de QR-code met uw smartphone of kijk op www.renda.nl/forum_renovatie_en_onderhoud "De huidige bouwkolom kiest momenteel nog te vaak voor de traditionele benadering van projec- ten. Hierbij wordt vooral gedacht in kosten en niet zozeer aan bewoners. Dit is vreemd, want uiteindelijk zou de bewoner gezien moeten worden als hoofdopdrachtgever. De bewoner moet het eindproduct namelijk gebruiken en financieren. Waar in andere markten, zoals de auto-industrie, de hoofdopdrachtgever al jarenlang een product kan samenstellen, lukt het de bouwkolom helaas nog niet om vergelijkbare stappen te maken. Mede door traditioneel denken en de huidige crisis lijkt men er niet in te slagen om de nega- tieve spiraal te doorbreken en een bouwproject onderscheidend te benaderen. Door het contact aan te gaan met bewoners en hen het juiste gereedschap aan te reiken om zelf de woning te ontwerpen, kan de bouwkolom veel meerwaarde bieden. Deze meerwaarde moet uiteindelijk resulteren in het winstgevend uitvoe- ren van een project. Er moet worden opgetreden als partner met (technische) kennis en niet alleen als partij die bouwt tegen een zo laag mogelijk budget. Naast meerwaarde op het gebied van klantge- richtheid, kan het betrekken van bewoners in het bouwproces zorgen voor aanzienlijke kostenbe- sparing. Wanneer in de aanloopfase van een project het door de bewoner gewenste eindresul- taat al bepaald kan worden, ontstaat duidelijk- heid. Duidelijkheid over producten, over kosten en over de totale look and feel van een woning. Dit zal later in het proces leiden tot kostenbespa- ring, waardoor een win-winsituatie ontstaat voor bewoner en bouwer. Onze ervaring leert dat bewoners meerwaarde zien in deze volgende stap. Het is nu de uitdaging om deze daadwerkelijk gezamenlijk te zetten." Ruud Verweij, Directeur Verweij Houttechniek Stelling 6: niet De bOuW naaR De knOppen, MaaR beWOneRS aan De knOppen! gebouw. Grote delen van een gebouw gaan lang mee, andere moeten in de tussentijd vervangen worden. Bij het gebruiken van de woningen gaat het dan ook vooral om de afweging voor de manier waarop je de woonwens kunt vervullen. Kan de woning aangepast worden aan de woonwensen door gebruik te maken van het bestaande? Door materialen effici?nt te benut- ten en in een afgestemd ontwerp toe te passen, wordt voldaan aan de Trias Solida. ManifeSt Met deze drie aandachtspunten zijn de negen stellingen verwoord, die tezamen de basis vormen voor het Mani- fest Renovatie 2020. Aan- en invullingen van de sympo- siumdeelnemers, die allen actief zijn in de bestaande- bouwsector, zijn hierin meegenomen. Op die manier is het Manifest na deze dag compleet gemaakt, en belangrijker; het wordt door de deelnemers gedragen. Het Manifest maakt duidelijk wat er nodig is om bij renovatie de goede afwegingen te maken. De onder- wijsinstellingen op hun beurt, zullen de mensen die deze stellingen (mede) in de praktijk gaan invullen, op moeten leiden. Hopelijk met bijdragen uit de praktijk. "Door een imposante draaideur kom ik het warenhuis binnen. Het is druk, alle verkopers zijn in gesprek. Op de begane grond is een breed aanbod aan ventilatie- systemen verkrijgbaar, van natuurlijke retro-oplossingen tot fancy systemen met warmteterugwinning. Wat te kiezen? Na lang wikken en wegen geven nostalgische argumenten de doorslag. Ik kies een handbediend mechanisch afvoersysteem met gevelroosters. Op de eerste verdie- ping bevindt zich de afdeling warmte met ook weer een breed scala aan oplossin- gen. Ik ga voor duurzaam en overweeg een warmtepomp met bodemcollector en voorraadvat voor warm water. Ik hik even aan tegen de prijs, maar ga overstag omdat de investering wordt gecompen- seerd door een lagere energienota. Even verderop bevinden zich de badkamers. Een `stortdouche' moet het zijn, want ik ben gek op lang douchen met veel water. Ik koop er een, en omdat het warme water duurzaam wordt bereid met de zojuist aangeschafte warmtepomp, speelt mijn geweten niet op. Eenmaal thuisgekomen ga ik met de nieuwe installaties aan de slag. Al snel blijkt dat de koudeval uit de ventilatie- roosters niet gecompenseerd wordt door de warmtepomp. Mijn woning komt niet op temperatuur. Enigszins gedesillusio- neerd besluit ik een douche te nemen. Heerlijk dat warme water. Helaas is mijn geluk van korte duur, want binnen no time verbruikt de stortdouche al het warme water uit het voorraadvat. Een dag met weloverwogen aankopen, eindigt in een koude douche. Een inte- grale aanpak was beter geweest. Ik hoop dat de klantenservice mijn aankopen terugneemt, en mij kan adviseren wat voor mijn woning en woonwensen de beste integrale oplossing is." Arco Knoester, Manager woning renovatie projecten, Itho Daalderop Stelling 4: het huiS alS pRiv? WaRenhuiS, een cOntinu Spel van vRaag en aanbOD