"Met stap voor stap verduurzamen haal je de doelen voor 2050 nooit!" Het is een veelgehoorde uitspraak. En toch biedt stap voor stap volgens mij de meeste kans om de doelen voor 2050 te behalen. Deze paradox wordt beschouwd in dit artikel. Ook voer ik een pleidooi voor duidelijkheid in de einddoelen. Zo zorgen we ervoor dat men niet verzandt in tal van kleine maatregelen zonder wezenlijke stappen te zetten en halverwege te stranden. Maar alles in één keer kan vaak ook niet.

De bestaande woningvoorraad, en met name het deel in particulier bezit, staat voor een grote opgave om de milieudoelen voor 2030 en 2050 te halen. Dat men iets moet gaan doen wordt ondertussen wel breed gedragen en de markt speelt daarop in, maar de oplossingen blijven veelal beperkt tot spouwmuurisolatie en PV-cellen. Met deze strategie van laaghangend fruit halen we die doelen nooit, ook al zijn het no-regret maatregelen. En deze eerste acties worden nu al genomen. “Goed!” zou je zeggen, “er gebeurt tenminste iets.” Maar met laaghangend fruit alleen redden we het niet.

Er zijn gelukkig al stappen gemaakt in ons duurzaamheid denken, mensen gaan aan de slag. Op tal van plekken zijn duurzaamheidsloketten te vinden, waar woningeigenaren terecht kunnen voor advies. Via verschillende wegen kun je zonnepanelen aanschaffen; de gemeente, je energieleverancier, de bouwmarkt en ga zo maar door. Er beweegt van alles. Maar er schuilt een gevaar in al deze goed bedoelde initiatieven. Eigenaren investeren enkele duizenden euro’s voor isolerend glas, spouwisolatie en zonnepanelen en denken daarmee hun bijdrage aan de verduurzaming te hebben ingevuld. Niet wetende dat ze pas een (kleine) stap hebben gezet. De woning is met deze ingrepen van label D naar pakweg B gegaan. In hun ogen zijn ze klaar, maar voor de gestelde CO₂-reductie zullen ze nog een flinke stap, met bijbehorende investering, moeten nemen. En niemand die hen dat vertelt. Ze waren toch klaar?

Het zijn overigens niet alleen particulieren waar dit speelt. Op dit moment vinden er nog steeds renovaties plaats van professionele beheerders die een beperkte energie ambitie nastreven. Ingegeven door een beperkt budget of omdat vanuit strategie er nog geen verdere ambities aan het complex gekoppeld zijn. Ook voor die complexen zal in de toekomst nog een aanvullende stap gemaakt moeten worden. Dat kan natuurlijk, juist daarvoor leent een stap voor stap aanpak zich. Maar dan moet je je wel bewust zijn dat de ingreep die je nu pleegt stap 1 is uit de route die je af gaat leggen. En dan is het zaak om nu al te zorgen dat het een zinvolle route betreft. Het beleid en daarmee de stimuleringsmaatregelen van de overheid zullen zich hierop moeten richten. Enkel subsidie verstrekken bij een energieneutrale woning; daar kon weleens beperkt gebruik van worden gemaakt en je bereikt als BV Nederland niet de gewenste reductie. Maar hoe dan wel?