Wie heeft recht op natuurlijke bronnen als warmte in de grond, uit de lucht en uit het water? Of wie mag het opeisen? En hoe moeten we dit tijdens de warmtetransitie organiseren? Wat zijn de spelregels als het gaat om het benutten van deze bronnen, wie mogen er meedoen en onder welke voorwaarden? Op die vragen zochten Petra Hofman, Kirsten van de Meeberg, Thijs Menting en Rachel Bacon een antwoord in 'Van wie is die warmte?'.

Tijden veranderen. Amper zestig jaar geleden werd Nederland massaal op het aardgas aangesloten. Binnen enkele jaren werden het merendeel van alle huishoudens voorzien van een moderne verwarming. De grootste gasbel in Europa voorzag Nederland van goedkoop gas en riante inkomsten voor de opbouw van de welvaartsstaat.

In 1972 verscheen het rapport Grenzen aan de Groei van de Club van Rome. Het rapport waarschuwde dat planetaire grenzen snel in zicht zouden komen als we in het toenmalige tempo beschikbare grondstoffen zouden blijven gebruiken.

Daarna werd het groeitempo nog een keer flink opgevoerd. Het Oostblok viel ineen, ketens werden steeds internationaler, de uitstoot en de vervuiling namen eveneens flink toe. Thatcher kreeg postuum gelijk: ‘ there is no alternative ’. Althans, eventjes. Tegelijkertijd begonnen wetenschappelijke rapporten over klimaat en biodiversiteit steeds meer te lijken op dystopische science fiction. De enige mogelijke weg blijkt een doodlopende weg te zijn. Anno 2023 wordt dit besef breed erkend.

Hoe nu verder? Hoe laveren we tussen alle planetaire en sociale grenzen én houden we de huizen en andere gebouwen warm, op een manier die past binnen het ecosysteem waarin we leven? En hoe geven we dat met elkaar vorm?

In dit werk verkennen Petra Hofman (Diep), Kirsten de Meeberg (Bureau Zaaigoed) en Rachel Bacon warmte en de warmtetransitie door drie brillen die helpen bij het vormgeven van een rechtvaardige en duurzame warmtetransitie. Deze brillen bieden wel een alternatief op een verhaal dat hoegenaamd geen alternatief kende. Ze kijken naar de natuur als rechtspersoon, naar echte prijzen (inclusief externe kosten) en naar gedeeld eigenaarschap.

Rond elk concept zijn de makers in gesprek gegaan met experts of thought leaders die hen inspireren en aan het denken zetten. Daarvoor spraken de ze met mensen die met de poten in de klei van de warmtetransitie staan, en hebben zij zich laten inspireren door diverse kunstvormen waarin het gedachtengoed van de drie concepten terugkomt.