"De bouw- en vastgoedsector kan wel wat meer onzekerheid gebruiken. We houden erg vast aan onze principes, we willen beschermen wat we hebben en wat we weten. Áls we al willen veranderen, dan vooral op onze manier en op onze eigen voorwaarden. Dat is menselijk, maar soms zouden we onszelf meer mogen uitdagen."

Aan het woord is Jack Koch, sinds pakweg een jaar directeur van Ballast Nedam Zuid, en zelfbenoemd ‘luis in de pels’ van de conventionele bouwwereld. Opgeleid als architect, “dat wilde ik als kind al worden”, heeft hij een missie. Hij wil toe naar een proactieve bouw- en vastgoedsector die kan omgaan met onzekerheid, sterker nog, die zichzelf onzekerheid óplegt. “We denken nog sterk vanuit de verzuiling, in kaders over wie wat doet, we zijn niet gewend om mee te denken, want daar hangt dan ook verantwoordelijkheid nemen aan. We kopen traditioneel in, houden grip op de planning, want grip op het proces staat voor voorspelbaarheid in de uitkomst. We leren spelregels aan, want spelregels geven kaders.”

“Maar wat gebeurt er als we de spelregels loslaten en vrij gaan denken? Als we op andere manieren gaan samenwerken, veel gelijkwaardiger en transparanter? Als we aan de voorkant mee gaan denken over het formuleren van de opgave? Als we durven experimenteren?”

Als voorbeeld noemt Koch de toepasbaarheid van materialen en producten. “We weten van veel materialen niet wat de uitwerking is, wat het doet op de lange termijn, en daarom gaan we die keuzes vaak uit de weg. We willen zekerheid en voorspelbaarheid, we willen iets bouwen dat tachtig jaar blijft bestaan, met solide materialen. Dat is onze Calvinistische inslag. Maar bouw bijvoorbeeld eens een keer een houten huis, of een aanpasbaar huis en kijk wat er dan gebeurd. Ik vind dat meerdere partijen een rol hebben in het aangaan van het experiment, het durven innoveren. De architect en de aannemer dagen zo de corporatie uit tot innovatie, en de corporatie kan op haar beurt weer de bewoner en het maatschappelijk veld uitdagen.”

Koch pleit voor een andere visie op bouwen. Niet meteen inzetten op honderd procent, maar eerder op tachtig procent. En daarna constante betrokkenheid. “We zouden een stuk dynamischer om kunnen gaan met ons vastgoed. Proactief zijn, geen onomkeerbare dingen doen, aanpasbaar materiaal gebruiken en dertig jaar lang een vinger aan de pols houden. Blijven terugkomen. Onroerend goed zie ik veel meer als roerend goed, ik zou toe willen naar een fluïde proces, in plaats van een bouwwijze met een van tevoren vastgestelde kop en staart. Neem nou bijvoorbeeld zonnepanelen. Die hoef je niet meteen te plaatsen. Maar hou er bij de bouw rekening mee dat je dat wellicht ooit wel gaat doen, en leg vast de schachten die nodig zijn aan. Ja, dat vraagt behoorlijk wat denkwerk. Maar doordat je niks uitsluit – de no regret aanpak noemen wij dat – kun je flexibel met je vastgoed blijven omgaan zonder het gevoel te hebben dat de ontwikkelingen je inhalen.”