Een paar weken terug mocht ik aanzitten bij een expertmeeting over het Solid-concept. Solids zijn grote, sterke gebouwen waarin alles mag. Je huurt een zelf gekozen deel van het casco en maakt zelf – of laat dat doen – de indeling en uitrusting van je ruimte. Of dat een woonruimte, atelier, winkel, lunchroom, hotel of zen-centrum is, maakt niet uit. Verhuurder corporatie Stadgenoot wil geen functies die met sex, drugs of rock ’n roll te maken hebben, maar verder kan ongeveer alles. De huurprijs van het cascodeel – de inbouw is eigendom – kiest de huurder tot op zekere hoogte ook zelf: de ruimtes worden geveild en de hoogste bieder wint de plek.

Waarom zo’n experiment? Het idee achter Solid is om gebruikers een zo groot mogelijke vrijheid te bieden bij het maken van hun woon- of werkruimte. Door de bestemming vrij te laten, kan er een levendige mix aan activiteiten ontstaan met een lager verhuurrisico. Een Solid moet bovendien een dierbaar gebouw worden waar we allemaal van gaan houden. Dat zit qua hardware onder andere in de kwaliteit van gevel en locatie. Solid I op IJburg in Amsterdam wordt al herkend als ‘het gebouw met de klok’, een begin van dierbaarheid. De andere gerealiseerde Solid, in Oud-West, heeft in ieder geval de locatie mee, die ieder gebouw een mate van dierbaarheid zou geven. Hoewel een tweede Maupoleum het niet zou redden denk ik. Dierbaarheid qua software ligt anders, zo blijkt.

Een korte excursie door het gebouw in Oud-West maakte duidelijk dat bewoners prima in staat zijn om een pareltje te maken van de ruimte die ze verwerven. Voor een huis heb je geen corporatie nodig; vloeren, schachten en gevels zijn voldoende. Voor een thuis is meer nodig; de bewoners zijn onder andere afgekomen op het idee van levendigheid en diversiteit van functies op een mooie plek in de stad. Het huidige aandeel hotelfunctie in het gebouw bezorgt een aantal bewoners absoluut geen thuisgevoel.

Voor de macro en langetermijnbenadering van een Solid in de stad is het sturen op diversiteit eigenlijk geen issue. De markt bepaalt waar de behoefte ligt en organisch ontwikkelen is dan niet gebaat bij vooraf bestemmen hoeveel van welke functie waar toegestaan is. Voor de bewoner die zelf, en niet bepaald kinderachtig, investeert in (de inbouw van) zijn woning, ligt dat anders. Hij gaat af op een verwachting, en wil die waargemaakt zien worden. Levendigheid als onderdeel van dierbaarheid dat niet door de ‘stenen’ wordt bepaald.

Hier is een aardige parallel te trekken met een bijeenkomst een paar dagen eerder, in Amsterdam Nieuw-West. De provincie Noord-Holland en het corporatie-initiatief Kracht door Verbinding namen een kijkje in een heel ander soort ‘Solid’: een portieketageflat uit de jaren vijftig. Corporatie De Alliantie verkoopt de flat aan de Klarenstraat per m2 aan klussers, die hier kansen zien om voor relatief weinig geld een unieke woning te maken. Wat betreft de binnenkant van de woning hoeven we dan niet te twijfelen; zoals gezegd maken mensen daar hun eigen pareltjes. Voor de context, de gevel, energielabel en inrichting van de buitenruimte ervan, verwachten aspirant-kopers dat de ambities van de corporatie passen bij hun ambities. Ze willen en durven te investeren in de buurt – en dat vraagt meer lef in Nieuw-West dan in Oud-West – maar verwachten dat zij niet de enigen zijn. Dat is juist ook een doelstelling van dit project: nieuwe groepen aantrekken die de buurt een impuls geven. Opnieuw levendigheid.

Het verschil in het managen van de verwachtingen en dus in de beleving van het resultaat, is dat de klussers van de Klarenstraat vooraf de discussie aangingen, en daar inmiddels uit zijn. De Solid-bewoners zagen na de veiling in welk geheel ze terechtkwamen en dat viel niet voor ieder mee.

Vooruitkijkend naar het nieuwe jaar is al lang duidelijk dat onze nieuwe bouwopgave in oude gebouwen ligt, de meeste ‘Solids’ staan er al. Hoe rekbaar dat oude vastgoed is, zal blijken. Het gaat er nu om dat we rond die gebouwen een rekbaar maar robuust concept optuigen, waar alle partijen in geloven en met dezelfde intenties aan beginnen. Dan ontstaat er iets dat as solid as a rock is.

Een creatief 2013 gewenst!

Senior adviseur Urbannerdam en zelfstandig adviseur bij Hans Vos Advies