Bouwen en wonen is enerzijds vooral een nationale zaak. Dat uit zich in bouwculturen, bouwstijlen, bouwmaterialen maar ook in bouwrendement. Iedere geïnvesteerde euro in de bouw heeft een vermenigvuldigingsfactor van vier, nog los van het (lokale) werkgelegenheidseffect. Anderzijds is een dak boven het hoofd, ofwel het recht op huisvesting, een recht dat in allerlei internationale afspraken is vastgelegd. Denk aan het Europees Sociaal Handvest, het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten. Ook de Nederlandse grondwet bevat in artikel 22 een dergelijk recht.

Er is veel te zeggen voor Europese bemoeienis met de nationale uitwerking van dit grondrecht. Vanuit het perspectief van milieu, energie, duurzaamheid en ook sociaal beleid zijn er al Europese regelingen die de kwantiteit en kwaliteit van huisvesting aangaan. Ook het Europa van de regio’s en de Europese structuurfondsen kennen regelingen. Het totaal zou echter effectiever kunnen zijn met een betere coördinatie.

Neem de Energy Performance of Buidings Directive (EPBD). Deze bepaalt dat eind 2020 alle nieuwe gebouwen een strenge energieprestatie moeten leveren. Om redenen van duurzaamheid is dat een prima keuze, maar het is twijfelachtig of dit in landen met zwakke economieën (welk land heeft dat inmiddels niet?) en dus weinig nieuwbouw voldoende zoden aan de dijk zet.

Europese structuurfondsen jagen nieuwbouw aan, maar zouden veel effectiever zijn indien verduurzamende renovatie op gelijkwaardige wijze als nieuwbouw behandeld zou worden. In dat geval zouden Europese steden, met kernen van oude gebouwen waar wonen en werken samenkomen, maar ook het milieu in meerdere opzichten winnaars zijn. Kortom: een recht op (betaalbare en duurzame) huisvesting wint aan betekenis indien de nationale opvolging door een samenhangend Europees beleid wordt ondersteund. De behandeling van renovatie, verbouw en vervangende nieuwbouw op voet van gelijkheid met nieuwbouw zou dan wel eens echt het verschil kunnen maken!

Directeur vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek (KNB)