In 2022 startte corporatie Woonveste een traject om haar duurzaamheidsvisie en -aanpak te herijken. Twee jaar later kijken we terug met een aantal betrokkenen. Wat zijn de geleerde lessen? Eric van de Einden (bestuurder), Sam Schoonus (manager vastgoed), Marleen Muskens (adviseur strategie en beleid), Jeroen Cools (voormalig adviseur leefbaarheid), Jeroen Rijkers (vastgoed), Karin Pellicaan (financiën) en Thijs Kurstjens (adviseur duurzaamheid, ingehuurd via Atrivé).

Eric van den Einden, bestuurder van Woonveste, stelt zichzelf begin 2022 de vraag of de organisatie goed is voorbereid op de toekomst. Hugo de Jonge prepareert nieuw beleid voor de corporatiesector en de nationale prestatieafspraken zijn in de maak. Verduurzaming zou een prominent onderdeel gaan vormen van het beleid, zoveel was al wel duidelijk. Parallel drong de harde realiteit van de stijgende gasprijzen en toenemende energiearmoede door. Het huidige beleid, met de focus op isoleren en pas in tweede instantie op termijn een rol voor duurzame energie, vroeg om bijstelling. Ondertussen bleek de vertaling van het bestaande duurzaamheidsbeleid naar uitvoering ook geen lichte taak. De aanpak behorend bij de voorbeeldige energieneutrale nieuwbouwprojecten, waarmee Woonveste succesvol pionierde, bleek niet zonder meer te kopiëren naar de bestaande voorraad.

Woonveste vraagt Thijs Kurstjens, senior adviseur bij Atrivé, hen te ondersteunen bij het herijken van de duurzaamheidsvisie. Wat volgt is een stapsgewijze aanpak van MT-bijeenkomsten met evaluaties, discussies en visies voor een nieuwe werkwijze. Samen met de raad van commissarissen volgt het MT een masterclass duurzaamheid, zodat iedereen op de hoogte is van de actuele wet- en regelgeving en relevante ontwikkelingen. Een ideale basis om vervolgens met elkaar te sparren over de positie en ambitie van de organisatie rondom het thema duurzaamheid. “We moeten aan de bak!” constateerde Eric terecht en zo geschiedde.

Een van de eerste acties was het opzetten van een Asset Management team als onafhankelijk adviseur van het MT en bestuurder. Het AM-team is samengesteld uit medewerkers van verschillende disciplines: strategie en beleid, financiën, wonen, duurzaamheid en vastgoed. Duurzaamheid werd daarmee een integraal onderdeel van de portefeuillestrategie, waarbij ook het tactische deel van de verduurzamingsopgave werd meegenomen. Adviseur strategie en beleid Marleen Muskens: “Het getuigt van lef en vertrouwen van het MT en bestuur om deze verandering in onze organisatie door te voeren. Met die beweging ben ik nog elke dag blij. Dit jaar gaan we weer een stap verder in het uitlijnen van de opgave. De basis hiervoor is vorig jaar gelegd.”

Een van de resultaten van de reeks bijeenkomsten met het MT was een herijkte visie op duurzaamheid, met de titel SAVE (SAmen VErduurzamen, maar ook ‘Save the planet’). Naast actualisatie op basis van de nationale prestatieafspraken, is ook het aantal thema’s verbreed, zoals met klimaatadaptatie, biodiversiteit en circulariteit. De toegankelijk leesbare visie is met alle medewerkers gedeeld en vormde zelfs de basis voor een bedrijfsbrede (leerzame!) quiz. Voormalig adviseur leefbaarheid Jeroen Cools: “Door de duurzaamheidsvisie regelmatig te delen binnen de organisatie, groeit het draagvlak en wordt implementatie eenvoudiger.”

Parallel zijn dan ook eerste analyses en simulaties uitgevoerd om de consequenties van de herijkte visie te kunnen inschatten. Wat hierbij direct duidelijk werd, is dat niet alleen euro’s een mogelijk beperkende factor zijn, maar ook de flora en faunawetgeving en de capaciteit van ons elektriciteitsnet. Karin Pellicaan van de afdeling financiën: "We zijn aan de slag gegaan om onze ambities op hoofdlijnen door te rekenen, waarbij meerdere beleidsvarianten de revue zijn gepasseerd om tot een haalbare voorkeursvariant te komen. Het is ook duidelijk dat er veel onzekerheden zijn waar we de komende tijd op bij gaan sturen." De verbreding van de visie zorgt ook voor een langere lijst met acties voor de uitvoering. Aan de hand van een materialiteitsmatrix zijn daarom de e relevantie voor belangenhouders en de impact van Woonveste per duurzaamheidsthema bepaald. Hiermee werd het eenvoudiger om te prioriteren tussen de thema’s en de acties. Jeroen Rijkers van de afdeling vastgoed: “Door de nieuwe visie weten we waar we aan toe zijn bij het maken van de renovatieplannen. Zonnepanelen horen er nu bijvoorbeeld gewoon bij.”

De implementatie van de visie sloot zoveel mogelijk aan bij bestaande structuren in de organisatie. Zo past de complexmatige en individuele aanpak van woningen bij de afdeling vastgoed. Een nieuwe, meer programmatische aanpak, wordt aangestuurd vanuit het AM-team. Hieronder valt bijvoorbeeld de uitrol van zonnepanelen. Er is bewust voor gekozen geen gedetailleerd implementatieplan te maken, maar vanuit de visie en daaruit volgende acties eenvoudigweg aan de slag te gaan. Wel monitort het AM-team de voortgang en stuurt bij waar nodig. In de praktijk vormen zich kleine teams die (delen van) de programma’s oppakken en uitwerken. De ‘spontane’ dwarsverbanden tussen afdelingen zorgen voor kruisbestuiving en een organisatie-brede uitwerking van de duurzaamheidsvisie. Sam Schoonus, manager vastgoed: “Het is de kunst om goed te prioriteren in wat je wil, dat intern te organiseren en daarbij vervolgens de juiste ketenpartners te zoeken.”

Verandering kost tijd, maar dan heb je ook wat. Inmiddels zijn we aanbeland in 2024. Thijs: “We zijn op een gestructureerde manier aan de slag gegaan, zonder alles in detail uit te schrijven. Van belang is dan met elkaar hetzelfde vertrekpunt te hebben, vastgoeddata op orde te krijgen en vervolgens de juiste ketenpartners aan je te binden. En niet te vergeten, het mag ook gewoon leuk zijn om met elkaar iets nieuws op te pakken! Ik noem deze voorwaarden vaak: weten, meten en keten.”  Eric: “Corporaties krijgen met de Nationale Prestatieafspraken veel op hun bordje. Niet zozeer het ‘wat’ maar het ‘hoe’ vraagt nu de aandacht. We maken daarin keuzes samen met gemeenten, belangenhouders, huurders en onze ketenpartners. Uiteindelijk zijn het de mensen in de uitvoering die het verschil kunnen maken.”