Wat er bijzonder is aan dit warmtenet? In Zaanstad heb je tussen de woonwijken door fabrieken staan. Dat is altijd al zo geweest. De fabrieken betalen om hun warmte kwijt te kunnen, terwijl een bewoner 30 meter verder (letterlijk!) betaalt voor een warme douche. Dat moet anders kunnen dachten ze bij de Gemeente Zaanstad. Daarom hebben zij samen met Firan een open warmtenetwerk opgezet. Daar kan iedereen energie aan toevoegen en afnemen en dat is voor heel Zaanstad een win-win.

Lopend richting de Zaanse Schans staan links en rechts idyllische huizen, haalt een vrouw brood bij de bakker en zie je de schoorstenen van fabrieken achter en soms ook tussen de huizen door komen. Industrie hoort echt bij Zaanstad. Je ruikt regelmatig de cacao van de chocoladefabriek en het deeg van een beroemde koekjesfabriek. Bij al die fabrieken hoort ook restwarmte en er moet betaald worden om die warmte af te voeren. Willen de overburen hun jaren dertig huis verwarmen, betalen zij juist om de warmte hun huis in te krijgen. Nu de gasprijzen alleen maar stijgen, is dat een dure grap aan het worden. “Ons warmtenet is een open net. Het is open voor leveranciers en afnemers. Hier zie je een geografische, historische en economische configuratie, waardoor het plan van een warmtenet de juiste voedingsbodem heeft gekregen”, vertelt Ruben Zondervan, regisseur duurzaamheid bij de gemeente Zaanstad. 
“Dat is een heel mooi begin van het antwoord op de vraag hoe dit warmtenet is ontstaan”, vult Jan Schreuder, adviseur bij dezelfde gemeente toe. “We zijn gaan kijken naar de stad. Daarnaast heb je de energietransitie, daar zie je een aantal belangrijke dingen gebeuren.” Zo noemt Schreuder de decentralisatie van voorzieningen. Daarnaast zegt hij dat het geen eenrichtingsverkeer is, maar tweerichtingsverkeer is geworden.