Er is een groep professionals die gemeenten en corporaties kunnen helpen bij het bereiken van mensen die niet of nauwelijks bewust zijn van de energietransitie die daadwerkelijk op hen afkomt: de opbouwwerkers. Deze groep deskundigen is onzichtbaar voor de professionals die zich vooralsnog wel intensief met de energietransitie bezighouden.

In de omslag naar aardgasvrij zijn met name professionals werkzaam in het ‘domein van de stenen’ ook wel ‘fysiek domein’ of ‘ruimtelijk domein’ genoemd. In dat domein werken planologen, stedenbouwkundigen, aannemers, onderhoudsdeskundigen enzovoort. Gemeenten hebben vanzelfsprekend een groot aandeel in dit domein omdat zij (onder andere) gaan over de openbare ruimte, mobiliteit en huisvesting. In de energietransitie wordt dit leger aan professionals verder aangevuld met technische onderzoekers, energieleveranciers, innovatie - en andere duurzaamheidsspecialisten. Wat al deze mensen gemeen lijken te hebben is dat ze een bijdrage leveren aan de financiële – en technische haalbaarheid van de energietransitie. Daar is op zich niets mis mee en zelfs noodzakelijk.

Waar het mis gaat, is wanneer deze professionals hun (haalbare?) plannen hebben uitgetekend en daarmee haar inwoners confronteert. Dan blijkt vrijwel niemand hun enthousiasme te delen. Inwoners haken af, luisteren niet of verzetten zich zelfs. Rijke particulieren denken “wat levert het me op?” of “ik heb liever een Tesla.” Mensen met een boven modaal inkomen hebben al hun centen nodig voor studerende kinderen, welverdiende vakanties en ‘gewoon’ onderhoud van hun eigen woning; er is niets over voor de verduurzaming van hun vastgoed. Bewoners van een corporatiewoning zijn met dank aan voormalig Minister van Wonen en Rijksdienst (2012-2017) Stef Blok vooral mensen die we inmiddels steevast ‘kwetsbaar’ noemen.

Natuurlijk, veel Nederlanders zoals laaggeletterden, ouderen, mensen met een rugzak en bijvoorbeeld werkelozen, zijn bezig zich staande te houden in een samenleving waarin nauwelijks plaats lijkt te zijn voor kwetsbaarheid. De verduurzaming van hun woning is een ver van mijn bed show. En terecht. Het is volkomen begrijpelijk dat wanneer je grote zorgen hebt als alleenstaande moeder, zelfstandig wonende oudere, (ex-) verslaafde, migrant of werkloze 55-plusser, kortom wanneer je om welke reden dan ook te weinig inkomen hebt, volledig in beslag genomen wordt door ‘overleven’. Toch wonen er in deze zogenoemde corporatiewijken ook mensen met groene vingers en groene wensen. Gelukkig wel.

Gemeenten, de regisseur van de energietransitie en woningcorporaties hebben moeite bewoners te enthousiasmeren voor de energietransitie of concreter, voor een renovatie met hoge energiebesparende maatregelen of het aardgas ready maken van wijken. Door alle lagen van de bevolking zie je dat de meeste mensen de energietransitie ervaren als “hoog over” en weinig belangstelling hebben voor het concretiseren ervan.