Eind 2018 stelde de provincie Gelderland in het kader van het programma 'Gelderse proeftuin' vijf miljoen euro beschikbaar voor de gemeente met het beste plan om een wijk aardgasvrij te maken. De voorstellen van Arnhem en Ermelo ontliepen elkaar echter zo weinig dat de provincie het bedrag verdubbelde en de subsidie aan beide gemeenten toekende.

Na eerder de schijnwerper te hebben gericht op plattelandsgemeente Ermelo belichten we in dit artikel het Smart Polder project in provinciehoofdstad Arnhem.

Het is een onopvallend bakstenen gebouwtje aan een rustig stukje water in de wijk Vredenburg/Kronenburg in Arnhem-Zuid. Je kunt je als bezoeker moeilijk voorstellen dat hier over nog geen twee jaar een hypermoderne installatie staat die de hele wijk van aardgasvrije warmte voorziet. “Toch is dat het plan,” zegt Barry Scholten van consultancybureau IF Technology die het concept voor Smart Polder heeft ontwikkeld. “In dit gebouwtje bevindt zich het gemaal Vredenburg dat in de jaren 70 is gebouwd voor het in stand houden van het waterpeil in de wijk. Maar een gemaal biedt ook ideale mogelijkheden voor het benutten van de thermische energie van het oppervlaktewater (TEO) om daarmee gebouwen in de omgeving van warmte te voorzien. Dat is het doel van een pilot die binnenkort onder de naam Smart Polder in Vredenburg/Kronenburg van start gaat.”

In het kader van Smart Polder zal ’s zomers door middel van een warmtewisselaar warmte uit het water bij het gemaal worden gehaald en worden opgeslagen in een Warmte Koude Opslag (WKO) in de bodem, vertelt Scholten. “Als het buiten kouder wordt, kan het water vanuit de opslag via een daartoe aan te leggen leidingenstelsel met een gemiddelde aanvoertemperatuur van 19 graden naar huizen en kantoren in de wijk worden gepompt, waar het met behulp van warmtepompen tot zeventig graden zal worden opgewarmd. Het systeem krijgt voldoende capaciteit om de hele wijk te kunnen verwarmen. Op een vergelijkbare manier slaat het systeem in de winter koude op in de bodem, waarmee gebouwen ’s zomers kunnen worden gekoeld.”

De technologie is niet nieuw, vervolgt Scholten, maar wordt tot nu toe alleen toegepast in individuele gebouwen. “Het innovatieve van dít project is dat meerdere bestaande gebouwen, zowel kantoren als woongebouwen, in één netwerk met elkaar worden verbonden en over dat netwerk ook energie met elkaar kunnen uitwisselen. Als bijvoorbeeld bij de koeling van een kantoorgebouw warmte vrijkomt, kan die gebruikt worden om de warmtepompen van woningcorporaties aan te drijven.”

Als de pilot, bestaande uit 550 huurwoningen en een aantal bedrijven, in 2026 gefaseerd is afgerond, zal sprake zijn van een besparing van ongeveer 40 procent ten opzichte van de op dit moment benodigde hoeveelheid energie, terwijl de jaarlijkse CO₂-uitstoot zal zijn afgenomen met ongeveer duizend ton. En dat is nog maar het begin want tussen 2026 en 2030 zal ook de rest van de wijk op het nieuwe warmtenet worden aangesloten. Daar komt nog bij dat ook de zomerkoeling zal zorgen voor een forse energiebesparing ten opzichte van de huidige manier van koelen met conventionele koelmachines. In eerste instantie wordt uitsluitend gedacht aan koeling in het Belastingkantoor en het kantorenverzamelgebouw Rijnpoort, maar Scholten sluit niet uit dat in de toekomst ook bewoners de kans krijgen om er op warme dagen gebruik van te maken.