nr 1 2014 interview maxime verhagen10 "Nederland af? Dat is klinkklare onzin. Elk jaar worden 15.000 woningen te weinig bijgebouwd" cV MaxiMe VeRHagen 1956 geboren in Maastricht 1984-1987 persoonlijk medewer- ker Tweede Kamerfractie CDA 1986-1990 gemeenteraadslid Oegstgeest, fractievoorzitter 1987-1989 beleidsmedewerker Tweede Kamerfractie CDA 1989-1994 lid Europees Parlement 1994-2007 lid Tweede Kamer 2002-2007 fractievoorzitter Tweede Kamerfractie CDA 2007-2010 minister van Buiten- landse Zaken 2010-2012 minister van Econo- mische Zaken, Landbouw en Innovatie en viceminister-president 2013-heden voorzitter Bouwend Nederland ankebot nr 1 2014interview maxime verhagen 11 interview Het gaat Maxime Verhagen te ver om de naam van de organisatie waar hij het gezicht van is, te veranderen van Bouwend naar Verbouwend Nederland. Maar als kersverse voorzitter van Bouwend Nederland erkent hij dat renovatie en onderhoud op dit moment een belangrijke rol spelen in de Nederlandse bouwsector. "Het gaat niet goed met de bouw, maar in de laatste twee kwartalen zien we weer een licht herstel. Dat is voornamelijk te danken aan de toename van inkomsten in de onderhoud- en renovatiesector", beaamt hij. beHoefte aan nieuwbouw Verhagen trad in juli 2013 aan als de nieuwe voorzitter van de branche- vereniging en volgde daarmee Elco Brinkman op. Hij koos niet voor de makkelijkste weg; de bouwsector bevindt zich door de economische crisis al jaren in het slop. De voormalig minister van Economische Zaken van kabinet-Rutte I, heeft jarenlange ervaring in de politiek en wil zijn kwaliteiten inzetten om ondernemerschap in de Nederlandse bouwsector te bevorderen. Dat het herstel zich nu manifesteert in de renovatie- en onderhoudssector betekent volgens hem niet dat nieuwbouw er niet meer toe doet. "Je kunt nieuwbouw wel uitstellen, maar niet afstellen. Er worden elk jaar 15.000 woningen te weinig bijgebouwd. De behoefte aan nieuwbouw blijft bestaan. Maar ik geloof dat de tijd van nieuwbouw op grote VINEX-locaties voorbij is", zegt de ex-politicus. "Wat dat betreft gaat er wel wat veranderen in de bouw; de focus komt steeds meer te liggen op bestaande bouw. Er worden geen complete, nieuwe steden meer uit de grond gestampt zoals dat in de vorige eeuw gebeurde. Dat kan betekenen meer renovatie en onderhoud van bestaande gebouwen, maar ook meer sloop en nieuwbouw in de bestaande omgeving." Op de stelling dat Nederland af is en dat nieuwbouw niet meer nodig is, reageert Verhagen dan ook fel. "Nederland af? Dat is klinkklare onzin. De tijd van meer, meer, meer is voorbij, maar het aantal huishoudens blijft groeien. De kinderen die nu geboren worden, blijven echt niet alle- maal thuis wonen. Dus moeten er nieuwe huizen worden gebouwd." Bouwend Nederland vindt dat gemeenten nieuwbouw op dit moment hinderen. Verhagen wijst erop dat nieuwbouw tegenwoordig relatief duurder is dan bestaande bouw. "De huizenprijzen zijn met ongeveer 20 % gedaald. Maar nieuwbouw is niet goedkoper geworden, omdat veel gemeenten nog grondprijzen van v??r de crisis in de boeken hebben staan. In het verleden hebben gemeenten grote winsten behaald met grondverkoop, misschien is het nu tijd om verliezen te nemen", oppert hij.tekst joop van vlerken Maxime Verhagen erkent het belang van renovatie en onderhoud voor de bouw- sector op dit moment, maar hij bestrijdt dat nieuwbouw niet meer nodig is. neder- land is volgens de voorzitter van bouwend nederland namelijk nog lang niet af. de ex-politicus is aangenomen bij bouwend nederland om de broodnodige lobbykracht toe te voegen aan een orga- nisatie en een sector waar- voor verandering noodzake- lijk is. Hij is voorstander van de stroomversnelling, maar vindt dat niet met iedere individuele huurder rekening hoeft te worden gehouden. "we moeten zuiniger zijn met fossiele brandstoffen en dat vraagt soms ook om offers van de gewone man", volgens Verhagen. "behoefte aan nieuw- bouw blijft bestaan" nr 1 201412 "Het verlaagde btw-tarief voor renovaties geldt nog in heel 2014. Zonder onze inspanningen was de maatregel gewoon per 1 maart 2014 afgelopen. Particulieren en woningcorporaties kunnen dus nog het hele jaar goedkoop renoveren, verbouwen en energiebesparende maatrege- len treffen", legt hij uit. MentaliteitsVeRandeRing Van alle bedrijfstakken is de bouw in 2012 het zwaarst getroffen door de crisis, blijkt uit cijfers van het CBS. De bouwproductie daalde in dat jaar met ruim 8 %, en in 2013 is die (volgens cijfers van ING) opnieuw gekrompen met ongeveer 5 %. Ook voor 2014 voorspelt de bank een, weliswaar beperkte, krimp van 1 %. Die cijfers in ogenschouw nemende, behoeft het volgens de voorzitter weinig toelichting dat het niet goed gaat in de bouw. "Er is veel leed in de sector. In 2013 zijn 1200 bouwbedrijven failliet gegaan, dat zijn er 100 per maand. Dat is natuurlijk een enorme klap. Van de 170.000 mensen in Nederland die onderdeel uitmaken van de cao voor de bouwnijverheid is een derde zijn baan kwijt geraakt", zegt hij. Bouwend Nederland verwacht dat de bouwsector zich in 2014, ondanks een beperkte krimp, kan stabiliseren. "De bouw loopt eigenlijk altijd een paar stappen achter op de econo- mie. Dat komt door de doorlooptijd van projecten. Hierdoor duurt het even voordat het herstel van de vraag in de bouwproductie doorwerkt." De koepelorganisatie verwacht dat de sector na 2014 weer aantrekt en de bouwproductie met circa 4 % per jaar weer gaat toenemen. Ondanks al het leed dat de crisis voor de bouwsector heeft gebracht, onVRede oVeR beleid De veranderingen in de bouw leiden er volgens Verhagen ook toe dat zijn organisatie verandert. Onlangs zegden Heijmans en VolkerWessels hun lidmaatschap van Bouwend Nederland op uit onvrede over het beleid van de belangenorganisatie. Ze vinden dat Bouwend Nederland onvoldoende doet om de sector uit de crisis te trekken. Verhagen is druk in de weer om deze grote bouwbedrijven weer binnen te halen, geeft hij toe. "Collectieven liggen overal onder de loep. De individuele leden kijken steeds kritischer naar wat de meerwaarde van zo'n collec- tief is en dat moet je als organisatie goed uit kunnen leggen. Volgens mij zit de meerwaarde van het lidmaatschap met name in de lobbykracht van onze organisatie. Daarnaast is brancheontwikkeling belangrijk, want kleinere en middelgrote bedrijven kunnen zo meeprofiteren van de kennis die de sector als geheel opbouwt. Tot slot zijn er veel kortingen waar onze leden van profiteren, zoals collectieve kortingen op verzeke- ringen en leaseauto's", somt hij op. VeRnieuwing en VeReenVoudiging De twee opgestapte bouwbedrijven hebben aangegeven dat de werk- wijze van de branchevereniging moet veranderen. Ze vinden dat zij beter moet voldoen aan de wensen en verwachtingen van de leden. Om dat op te lossen, is Bouwend Nederland bezig met hervormingen. "We zijn bezig met vernieuwing in onze organisatie en gaan een aantal dingen anders doen. Bouwend Nederland moet een effici?ntere organi- satie worden die de belangen van de bouw op een goede manier verte- genwoordigt. Daarom willen we de verenigingsstructuur vereenvoudi- gen en slanken we verder af", vertelt Verhagen. "Verder denk ik dat we beter naar onze leden moeten luisteren en dus van een top-down- naar een bottom-up-organisatie moeten", vervolgt hij. "Leden moeten bepa- len waar wij voor gaan lopen. En er ligt een uitdaging op het gebied van de lobby; waar je vroeger meer bereikte met stille diplomatie, moet je tegenwoordig luid op de trom slaan en publiciteit zoeken om dingen voor elkaar te krijgen. Je ziet in de politiek dat de agenda steeds vaker wordt bepaald door wat er in de publiciteit gebeurt." Een aantal zaken heeft Bouwend Nederland in 2013 al voor elkaar gekregen door het voeren van die luide lobby. Verhagen noemt de bijdragen van de organisatie aan het Energieakkoord. "In de onderhan- delingen voor het Energieakkoord hebben we samen met Aedes toch maar mooi voor elkaar gekregen dat er 400 miljoen naar woningcor- poraties gaat voor de verduurzaming van hun woningvoorraad. Dat stond er eerder niet in en is echt te danken aan de gezamenlijke inspan- ningen van Aedes en Bouwend Nederland." Ook de maatregel met betrekking tot het verlaagde btw-tarief voor renovatie en herstel van woningen is volgens Verhagen verlengd dankzij inspanningen van de organisatie. Dat ligt in het verlengde van het Energieakkoord, zegt hij. Wat mij betreft gooien aannemers offertes om hun woningen energetisch te renoveren bij mensen in de bus bouwendnederland nr 1 2014interview maxime verhagen 13 zijn er ook goede dingen uit ontstaan, vindt Verhagen. Hij denkt dat er een mentaliteitsverandering door ontstaat bij grote ?n kleine bouwon- dernemingen. "Vroeger nam een aannemer letterlijk werk aan. Door de crisis is dat veranderd. Ik denk dat de aannemer meer ondernemer moet worden. Deze moet zelf gaan ontdekken wat de vraag van de consument is. Mensen hebben nu bijvoorbeeld geen geld om een nieuw huis te kopen of te bouwen, maar willen wel hun woning verbeteren. Wat mij betreft gooien aannemers nu offertes om hun woningen ener- getisch te renoveren bij de mensen in de bus. Dat moeten ze dan wel snel doen, want per 1 januari 2015 loopt de maatregel voor het verlaagde btw-tarief weer af", waarschuwt de voorzitter. pRofiteRen Van de stRooMVeRsnelling Naast ondernemerschap stimuleert de crisis ook innovatie in de bouw- sector. Als voorbeeld noemt Verhagen De Stroomversnelling. Hij is positief over de afspraak tussen de vier bouwbedrijven en zes woning- corporaties, die onderdeel is van het Energieakkoord. "Met De Stroom- versnelling wordt er echt iets op gang gebracht. De deal speelt in op het probleem van stijgende energielasten voor huurders. Het geld van de energierekening wordt ingezet om de woningen energetisch te reno- veren. De huur gaat wel omhoog, maar als het goed is, betalen huur- ders straks minder of hetzelfde doordat ze geen energierekening meer hebben. En ze krijgen er veel comfort voor terug", omschrijft hij. Verha- gen is van mening dat naast de voordelen voor huurders, ook de gehele bouwsector kan profiteren van de deal. De renovatie van corporatiewo- ningen naar nul-op-de-meter levert volgens hem een zeer interessante potentiele opdrachtenvoorraad op. "Het gaat tot 2020 om 100.000 woningen en op de lange termijn zelfs om meer dan ??n miljoen wonin- gen. In een eerste testfase wordt met 1000 woningen het concept uitgewerkt. Dat beperkt zich tot de partijen die De Stroomversnelling hebben ondertekend, maar daarna kan iedereen zich inschrijven voor het renoveren van deze woningen. Bovendien moet de kennis die is ontwikkeld in de testfase daarna worden ontsloten", zegt hij. De voorzitter verwerpt het bezwaar dat onderhoudsbedrijven niet bij de deal zijn betrokken. Volgens Verhagen had iedereen dit concept kunnen bedenken, uitwerken en aanbieden. "Het was geen closed shop. Ieder- een had mee kunnen doen. Het staat iedereen vrij om concepten aan te bieden voor de energetische renovatie van corporatiewoningen. Als het zo is dat onderhoudsbedrijven die kennis al in huis hebben, waarom hebben ze die dan niet eerder aangeboden?" Wel volgt Verhagen kriti- sche geluiden over De Stroomversnelling met interesse. Ook hij heeft gelezen dat er commentaar is op het renovatieconcept nul-op-de-meter, omdat het te duur zou zijn. "Maar ik heb nog niet gezien dat het niet kan voor een goede prijs. Laten we eerst eens afwachten wat er uitkomt", reageert hij. De voorzitter is een groot voorstander van de grootschalige verduurza- ming die met De Stroomversnelling wordt bereikt en vindt dat er niet per se met iedere individuele huurder rekening hoeft te worden gehou- den. "Ik begrijp best dat niet iedere huurder zit te wachten op een reno- vatie van zijn woning, maar je bent niet alleen op de wereld. We moeten zuiniger zijn met fossiele brandstoffen en dat vraagt soms ook om offers van de gewone man. Je zegt als samenleving dat je de volgende generatie niet wilt opzadelen met een probleem. Dan moeten daar ook offers voor worden gebracht. Ik denk dat iedereen profiteert van deze deal. De individuele bewoner niet in de laatste plaats. Hij heeft straks het voordeel van een enorme comfortstijging en is niet duurder uit. Bovendien heeft deze kwaliteitsverbetering van de bestaande voorraad grote voordelen voor ?lle bouwers", luidt Verhagens reactie. andeRe wooneisen Naast energetische verbetering vindt de voorzitter van Bouwend Nederland dat de kwaliteitsstijging van de woningvoorraad ook op andere vlakken essentieel is. Verandering van de bevolkingssamenstel- ling en vergrijzing spelen daarbij een belangrijke rol. "De eisen die worden gesteld aan een woning zijn anders dan een paar jaar geleden. Huurders willen bijvoorbeeld meer comfort en woningcorporaties willen een beter woningbestand. Daarnaast zie je dat ouderen langer in hun huis blijven wonen. Hierdoor vindt zorg ook steeds vaker thuis plaats. Dat stelt andere eisen aan huisvesting waardoor weer een andere markt ontstaat. Bouwbedrijven zouden met zorgorganisaties om de tafel moeten gaan zitten om de woningvoorraad aan te passen op de veranderende zorgvraag in de toekomst", licht Verhagen toe. Een andere interessante uitdaging doet zich volgens hem voor in de onder- wijssector. "Er bestaat een enorme onderhoudsachterstand bij school- gebouwen. Uit onderzoek is gebleken dat er miljarden nodig zijn om dit achterstallige onderhoud uit te voeren. Omdat gemeenten het onder- houd van scholen in beheer hebben, maar de scholen de energiereke- ning betalen, is er weinig noodzaak voor de onderhoudende partij om de energetische kwaliteit ervan te verbeteren. Bouwend Nederland pleit er daarom voor het onderhoudsbudget bij de scholen zelf onder te brengen, omdat de opdrachtgever voor de renovatie dan zelf baat heeft bij kostenreductie door energiebesparing", aldus Verhagen. bouw past ZicH aan Ondanks alle kommer en kwel in de sector, ziet de voorzitter ook licht- puntjes. "De bouw past zich snel aan. Dat zie je nu bijvoorbeeld door de groei van renovatie en onderhoud. Maar ook de manier van werken verandert; de klant komt steeds meer centraal te staan. Dat vraagt om een andere manier van communiceren en om een ander type bouwvak- ker. Op een VINEX-locatie heb je weinig met andere mensen te maken. Maar als je in de bestaande omgeving werkt, wordt overleg veel belang- rijker en hechten mensen er meer waarde aan hoe je je werkplek achterlaat", weet hij. Verhagen heeft in de afgelopen maanden gemerkt dat hij enorm wordt ge?nspireerd door de bouwsector. "Je hebt te maken met veel verschillende bedrijven die allemaal ontzettend trots zijn op wat ze maken en enthousiast zoeken naar nieuwe kansen. Als je ziet wat we als gezamenlijke sector presteren, dan is dat toch aardig wat. Dat maakt mijn werk extra leuk", besluit hij. Iedereen kon meedoen met De Stroomversnelling. Als onderhouds bedrijven de kennis al in huis hebben, waarom hebben ze die dan niet eerder aangeboden?