Mijn vader is er al bijna vijfentwintig jaar niet meer, maar juist de laatste tijd moet ik weer veel aan zijn uitspraak denken. Dat is een direct gevolg van het onderzoek dat collega's en ik uitvoeren naar kansrijke aanpakken voor energiebesparing in de bestaande woonomgeving. Gezien het feit dat we al sinds de jaren zeventig het doel hebben het energieverbruik van bestaande woningen sterk terug te dringen en het ons nog steeds niet echt is gelukt, mag je ook in dit kader spreken van een hoog en ambitieus doel.

En, daar raak ik de laatste tijd meer en meer van overtuigd, ook op dit vlak schieten we onszelf geregeld in de voet, doordat we onvoldoende oog hebben voor de grote impact van kleine dingen. We beseffen vaak onvoldoende dat het in bredere zin behartigen van de belangen van de mensen om wie het uiteindelijk gaat, de sleutel is tot succes. Aardig en lief zijn voor de bewoners; als dat het hoofddoel van de hele missie zou worden, bereikten we veel eerder ons doel. Dat is ondertussen mijn stellige overtuiging.  

Twee verhalen die ik recent hoorde illustreren deze stelling. Zo vertelde iemand me over een succesvol project waarbij mensen achterstallige klusjes konden opgeven die dan tijdens de energiebesparende ingreep direct werden meegenomen. Deze klusjes werden geïnventariseerd door enthousiaste buurtbewoners met als gevolg dat mensen elkaar in de wijk beter leerden kennen. Iedereen was enthousiast daar! Dat staat in schril contrast met het verhaal van een wanhopige schoonmoeder dat ik iets later hoorde. In haar huis waren energiebesparende maatregelen getroffen met als gevolg dat er nieuwe vloerbedekking en nieuwe gordijnen moesten komen. Daar was niet voor gewaarschuwd en het werd niet vergoed. Dikke paniek was het gevolg.

Dat laatste is misschien een wat extreem voorbeeld, maar wie kent niet de bouwvakkers die door je huis banjeren alsof het van hen is? Die de muziek hard hebben staan en rotzooi achterlaten? Het zijn die details die grote weerstand oproepen tegen welke ingreep dan ook in een woning. Een bestaand huis is een emotionele  plek. Geen oog hebben voor die emotie, of die bagatelliseren, heeft veel grotere effecten dan meestal wordt gedacht.

Ik zie het overal om me heen. In de strijd voor het grote doel gaat het oog voor detail verloren. Met soms desastreuze gevolgen. Het is Valentijnsdag. Alles is Liefde. Ook, en misschien juist vooral binnen de opgave van de bestaande woningbouw.

Hoogleraar Sustainable Building & Development op Nyenrode Business Universiteit en praktijkhoogleraar Sustainable Housing Transformation aan de TU Delft