De eerste keer dat ik in de Rotterdamse fabriek was, ruim voordat het een ontwerpfabriek werd, stond het gebouw nog helemaal leeg. Wel was het vol van de geuren van tabak, koffie en thee. Je zou denken dat de arbeiders en de balen met bladeren en bonen zo weer binnen konden komen.

Tegenwoordig is er een hoop creativiteit in het pand, maar dat was niet hetgeen me bijbleef toen ik na het overleg wegreed. Bij aankomst verwees de portier me naar de fietsenstalling in een loods achter op het terrein. Achter me viel met een enorme klap de stalen deur dicht. Ik schrok ervan. Niet alleen van de klap, maar je laat toch een stuk werelderfgoed zich te pletter slaan. Snel even gekeken of er niets kapot was; het zag er allemaal niet geweldig strak in de lak uit. En dat viel me steeds meer op, lopend naar de ingang. De zilvergrijze verf ziet er shabby uit, beetje nep zelfs en her en der komt de roest naar voren.

Mijn overleg ging over een nieuwbouwproject met kloeke metselwerkgevels. Een ‘industriële uitstraling’ zei de architect en we snapten wat hij bedoelde. Niet de looks van het industriële monument waar we middenin zaten, maar die van bakstenen hallen van rond 1900 waar zware machines stonden te stampen. Bij de Van Nellefabriek voelde ik meer weemoed dan warmte, die ik bij die gevels op het scherm voor me wel voelde.

Nog geen jaar geleden uitgeroepen tot UNESCO werelderfgoed en alom erkend als ons belangrijkste industriële monument, staat de fabriek bijna te koop. Het onderhoud is niet meer te betalen en de forse leegstand helpt niet. Ook het bureau waar ik op bezoek was, vertrekt over een paar weken. Directeur Meertens van de fabriek heeft weinig hoop dat een overheid de nieuwe eigenaar wordt zoals bij 99 van 100 werelderfgoederen gebeurt.

Op de terugweg laat ik per ongeluk weer die deur dichtvallen. Op de uitgestorven weg naar de uitgang staat één touringcar; de architectuurtoeristen blijven komen. Maar daar kan het gebouw niet van bestaan. De weelde van een monument is niet eenvoudig te dragen.

Senior adviseur Urbannerdam en zelfstandig adviseur Hans Vos Advies