Geloven we echt dat we het met B-labeltjes voor elkaar krijgen om 917 petajoule (PJ) energie te besparen dan wel duurzaam op te wekken? Dat is namelijk de opgave; het fossiel energiegebruik van de gebouwde omgeving binnen dertig jaar terugbrengen naar nul. Om een indruk te geven: voor 917 PJ energie zijn er per Nederlandse gemeente zo’n 150 continu draaiende windmolens van 2 MW nodig.

De gebouwde omgeving is een langzaam transformerende massa. Keuzen die we nu maken, hebben grote impact op keuzen die over 15, 20 en 25 jaar gaan worden gemaakt. Om een beeld te schetsen: 1 PJ energiebesparing wordt gerealiseerd met 58.000 renovaties naar label B. Ondanks talloze activiteiten halen we dat op dit moment niet eens. Alle woningen naar label B betekent 127 PJ energiebesparing en een ‘locked-in’ voor de stappen erna. Daar doen we meer dan honderd jaar over. Dat we de verduurzaming kunnen stapelen en in stappen kunnen uitvoeren, is een illusie die ‘verduurzamingsprofessionals’ gebruiken om kansloze activiteiten te rechtvaardigen.

Als we de resultaten van alle energiebesparingsprogramma’s van de afgelopen dertig jaar bij elkaar optellen, kan er maar één conclusie worden getrokken: stoppen. Het verduurzamen van de gebouwde omgeving is een kansloze missie. Mensen willen het niet en we gaan onze doelen in geen 1800 jaar halen. Daar kan geen fonds of programma, hoe lokaal ook, wat aan veranderen.

Of zijn er toch manieren om het anders te doen? Natuurlijk! We moeten helemaal niet verduurzamen maar gave woonplekken maken. Niet langer isoleren, maar comfortabele woningen bieden. Geen zonnepanelen maar een cool huis. Geen overlast maar woonplezier. Geen dubbelglas maar een uitbouw om langer thuis te kunnen blijven wonen. Een nieuwe keuken en badkamer inclusief een nul-op-de-meter-garantie. En ook geen besparingsmaatregelen voor het kantoor, maar een gezonde, comfortabele en productieve werkplek.

Energie is niets meer dan geld. Forse geldstromen waarmee kan worden geïnvesteerd. Geld waarmee woon- en werkplezier kan worden gecreëerd. Dat kan echter alleen wanneer we een grote besparingsstap maken. Anders is er immers geen business case. De gedachte dat mensen niet zitten te wachten op grote stappen moeten we heel snel loslaten. We weten na dertig jaar aanklooien namelijk één ding zeker: de gemiddelde Nederlander zit niet te wachten op energiebesparing of zonnepanelen.

Een propositie die met gelijkblijvende woonlasten meer woonplezier creëert, is in de huursector al succesvol en rendabel. Een propositie die zichzelf verkoopt. Kunnen we dat morgen allemaal? Nee, er zijn vooral aan de kant van de koopwoningen nog innovatie-inspanningen nodig om dit voor elkaar te krijgen. Maar koplopers in de bouw zijn ervan overtuigd dat het kan. Wie durft partijen tegen te spreken die op dit moment miljoenen investeren in deze belofte?

De grote stappen zijn hoe dan ook nodig om überhaupt iets voor elkaar te krijgen in de gebouwde omgeving. Als we nou eens stoppen met het verspillen van geld aan kansloze programma’s en ons focussen op die grote stappen? Dan kan het snel gaan. Schaal en overtuigingskracht zijn namelijk essentieel om deze belofte waar te maken. Daar kunnen partijen die op dit moment hun energie verspillen aan marginale besparingsactiviteiten, aan bijdragen. Maak de grote stappen manifest en beschouw de kleine stappen als een marginaal bijverschijnsel. Het mooie is dat op dat moment de markt het werk overneemt dat gemeenten, adviesbureaus en vage tussenpersonen nu voor veel geld menen te moeten uitvoeren. Het is tenslotte toch veel leuker om woonplezier te verkopen in plaats van energie besparing?

Programmaregisseur Energiesprong, onderdeel van Platform31