Naar blijkt zijn actieve burgers meesters in ‘coöperatie’ en is er in Nederland en daarbuiten een grote coöperatieve beweging gaande. Die gaat veel verder dan burgers en hun energiecoöperaties bijvoorbeeld, want ook bedrijven, overheden en instellingen doen daaraan mee. De burgerbeweging is daarvan een onderdeel, en teveel focus op dat onderdeel beneemt misschien het zicht op het grotere geheel.

Fraai voorbeeld van coöperatie is de ontwikkeling van de Brouwersdam tot een combinatie van dijk, energiecentrale en onderdeel van natuurbeheer in de Grevelingen. Door een gat in de dijk ontstaan straks kansen voor een getijdencentrale en voor veel betere natuur in de Grevelingen. Daarover zijn afspraken nodig tussen dijkbeheerder, energiebedrijf en natuurbeheerder. Hun samenwerking is best te beschrijven als coöperatie. Zij gaan kosten delen voor verbouwing en beheer van de dijk, en zij zullen elkaar helpen om ieder voor zich zo goed mogelijk te presteren.

Passend binnen het concept van de coöperatie is dat deze open staat voor nieuwe activiteiten. Zo zullen rond het Grevelingenmeer tal van kansen ontstaan voor onder meer recreatie en visserij. Ook de ondernemers die daarbinnen actief gaan zijn, moeten hun werk afstemmen met dijkbeheerder, energiebedrijf en natuurbeheerder. Burgers kunnen rond de Grevelingen eveneens komen tot nieuwe activiteiten, bijvoorbeeld rond natuur, energie of toerisme. Als andersoortige partijen hun krachten in een coöperatie bundelen, zal dit voor burgers alleen maar eenvoudiger worden.

Zelf kunnen burgers de veranderingen rond Brouwersdam en Grevelingen nooit in beweging zetten, en straks kunnen zij daarop aansluiten. Overigens kan geen enkele partij deze veranderingen zelf in beweging zetten. Coöperatieven brengen niet alleen kosten omlaag door deze te delen, maar werken daarnaast met bijzonder lage transactiekosten: de lijntjes zijn kort, het vertrouwen is hoog en de kennis is groot. Dat draagt bij aan juiste keuzes van bedrijven, overheden, instellingen en individuen in hun rol van burger of klant. Zo helpen zij elkaar om beter te presteren en dit vermogen is een bijzonder waardevolle impuls aan samenleving en economie.

Coöperatieven kunnen groeien met nieuwe partijen die ook weer kosten omlaag brengen, door deze te delen, en die ook weer helpen om beter te presteren. Burgers spelen hierin een bijzondere rol, want zij zijn meesters in coöperatie, maar doen dit niet als enige. De burgerbeweging is onderdeel van de coöperatieve beweging, zeker rond de verduurzaming van energie. Daar is steeds beter te zien hoe coöperaties van burgers komen tot samenwerking met bedrijven, overheden en instellingen. Dat overstijgt zo langzamerhand de burgerbeweging, dus is belangrijk deze te zien als onderdeel van de grotere coöperatieve beweging. Focus op enkel de burger houdt niet alleen de burger klein, maar beperkt ook de kansen die de burgerbeweging geeft aan de energietransitie.