Ad vertelde op een bevlogen manier en noemde het voorbeeld van de deurbel. Deze verbruikt, op alle aansluitingen, zoveel stroom dat je er op jaarbasis twee kolencentrales voor kunt laten draaien. Maria vertelde ook haar verhaal. Hoe goed de energiemarkt zich ontwikkelde. Hoe fijn het was dat er zoveel buitenlandse interesse was voor onze mooie energiebedrijven. Dat de verkoop van NUON en Essent zoveel centjes opleverde voor de aandeelhouders. De zaal mocht ook vragen stellen en ik kreeg ook de kans. Mijn vraag was of de staat er niet goed aan zou doen om zelf wat productiecapaciteit in eigendom te nemen, vooral het geval dat. “Hoezo, voor het geval dat?” vroeg Maria. “Nou voor het geval dat deze prijsdaling doorzet, de buitenlanders verlies gaan maken, gaan reorganiseren en als eerste Nederlandse productiemiddelen stil gaan leggen”, opperde ik. Mijn reactie oogstte vooral hoon. Niet alleen van Maria, maar ook van de rest van de zaal. Door mijn toenmalige opdrachtgever ben ik er nog op aangesproken. Het was toch wel een hele domme suggestie van me. Ik stelde toch niet voor dat de staat de kerncentrale moest kopen? Nee, dat deed ik niet. Zeker niet. Maar misschien wel wat gasgestookte centrales. Gewoon, voor het geval dat. Stel je voor dat deze prijsdaling doorzet en dat de buitenlanders zich echt weer terug gaan trekken. Dat kan toch? Nee Jan Willem, dat kan niet.

Inmiddels zijn we bijna vijf jaar verder. De wereld ziet er anders uit. Ook voor mijn toenmalige opdrachtgever, waarvan toevallig deze week een ingezonden brief is geplaatst in het Financieel Dagblad. Hij sprak niet voor het energiebedrijf  waar hij toen leiding gaf, een tijdje terug is hij gestruikeld over zijn plannen om een nieuwe kerncentrale te bouwen, hij sprak op persoonlijke titel. En, wat schetste mijn verbazing? Hij roemde de plannen van de SP om NUON terug te kopen. Zijn credo is dat energie betaalbaar moet blijven. Dat ben ik uiteraard volledig met hem eens. Maar hij vergelijkt de subsidie voor wind op zee met de investering in een kerncentrale. Dat eerste is volgens hem vijf keer zo duur en de klant gaat dit verschil betalen. Wat hij even vergeet te melden, is dat er voor de nieuwe kerncentrale geen verzekering kan worden afgesloten. De overheid zou die verzekering dan wel verstrekken volgens ‘marktconforme voorwaarden’. Maar als verzekeraars niet willen dekken, zijn er geen ‘marktconforme voorwaarden’ en is iedere ondersteuning vanuit de staat dan ook verkapte subsidie.

Ondanks dit verschil van inzicht ben ik het verder wel met hem eens. Productiecapaciteit kan momenteel heel goedkoop worden gekocht, zeker gasgestookte centrales. Er staan er meerdere te koop en het gros is afkomstig van buitenlandse partijen. De staat kan een mooi bruggetje slaan met GasTerra, die voorziet namelijk ook wel wat problemen en krijgt zelf de middelen in handen om sturing te geven aan een geleidelijke transitie naar een schonere energievoorziening.

Het alternatief is doorgaan op de ingeslagen weg. Niets doen dus. Dan blijven we lekker CO2 uitstoten met de kolencentrales, wordt er fors gesaneerd en kan de staat meer uitkeringen gaan betalen. Ze kunnen ook nog een noodverordening uitschrijven: ieder huishouden moet minimaal twee deurbellen laten plaatsen voor het geval er een het niet doet. Dat scheelt weer twee centrales die gesloten moeten worden.