Ja, we hebben een nationaal energieakkoord. Maar nu al weten we dat zelfs die doelstellingen niet gehaald gaan worden. We moeten blij zijn dat we in 2023 14 tot 16% halen in Nederland. Die 40% reductiedoelstelling voor 2030 is dromen met de ogen open als er niet verregaande keuzes gemaakt. Een keuze die op zich niet zo moeilijk hoeft te zijn, die keuze gaat voor coöperatief lokaal. En de coöperatieve speltheorie ondersteunt mijn stelling.

Al jaren pleit ik voor een systeemverandering in energie (zie Energie Plus Systeem Verandering in Energie, 2011). In dit stuk beschrijf ik, zo veel mogelijk vanuit psychologische inzichten onderbouwd, waarom. Mijn stelling daarbij is dat we terug moeten naar de menselijke maat, de menselijke natuur. In onze genen zijn we nog steeds jagers – verzamelaars. Waardoor we losgelaten in het ‘wild’ vooral gaan voor het eigen belang op korte termijn. Globalisering en institutionalisering wakkeren dit oergedrag alleen maar aan. Jager – ver­za­me­laars interesseert het namelijk niet zoveel wat ‘concurrerende’ stammen doen. De tragedie van de meent in optima forma.

De tragedie van de meent (Eng. Tragedy of the commons) is een begrip uit de rechtseconomie en de speltheorie. Het beschrijft hoe volledige individuele vrijheid bij gemeenschappelijk gebruik van goederen leidt tot totale onderbenutting of overexploitatie van die goederen, wanneer door elk individu wordt gestreefd naar maximalisatie van het eigen nut terwijl de kosten die leiden tot een groter individueel nut worden verdeeld over alle gebruikers van de goederen.

Bron: Wikipedia Tradegy of the commons

Zeer toepasbaar op het domein energie toch? Maar hoe overwinnen we deze tragedie van de meent? Hoe zorgen we voor winstoptimalisatie voor de gemeenschap, in plaats voor winst­maxi­ma­li­satie voor het individu? Volgens mij kan dat alleen als alle deelnemende partijen besluiten met elkaar de meent te beschermen. Onze leefomgeving, daar waar onze kinderen straks ook leven. De conclusie, ook uit de speltheorie, is dat coöperatief gedrag uiteindelijk meer tot voordeel strekt dan andersoortig gedrag. En waar kun je nu nog betekenisvolle afspraken maken met elkaar? Juist ja, lokaal. Op het niveau van de meent, de gemeenschappelijke ruimte waar we wonen, binnen onze gemeente.

Daarom pleit ik ook voor het sluiten van lokale energieakkoorden waarbij de lokale gemeenschap, de lokale markt en de lokale overheid samen met elkaar komen tot een uitvoeringsagenda. Met duidelijk afgesproken rolverdeling en spelregels waaraan partijen zich houden en waarbij ze gezamenlijk een energiecoöperatie inrichten als uitvoeringsplatform. Ieder individu kan zowel lid als klant zijn, dus ook de lokale bakker, de slager, de bibliotheek, de aannemer en ook de gemeente.

Niet voor niets hebben wij in Dongen de naam ‘Coöperatieve Vereniging Samenwerkend Dongen U.A.’ voor onze coöperatie gekozen. Energie Dongen is slechts een handelsnaam. Eind 2011, toen we startten, wisten we al dat er pas echt sprake is van een gemeenschapscoöperatie als alle lokale stakeholders inzien dat er op het domein decentraal duurzame energie geen andere keuze is dan lokale coöperatieve samenwerking.

Volgens mij hoort duurzame energie gewoon in de nuts. Lokale Nuts 3.0 wel te verstaan. Een coöperatieve samenwerking tussen lokale gemeenschap, lokale markt en lokale overheid waarbij de gemeenschapscoöperatie als een sociaal maatschappelijk belang wordt erkend. Zeg niet dat het niet kan omdat regeltjes dat niet toestaan. Volgens mij kan het wel, als je het maar wil, wacht alleen niet te lang met het lezen van het boek van Mark Lynas of het begrijpen van de tragedie van de meent.