De commissie is onder de indruk van het enthousiasme en de energie van burgers en professionals in de wijkenaanpak. De aanpak moet dan ook vooral voortgezet worden, maar een aantal veranderingen is wel nodig. Donderdag 30 juni overhandigde de Visitatiecommissie haar eerste evaluatierapport over de wijkenaanpak aan minister Donner (BiZa). De commissie gaf feedback op de vraag in hoeverre de inzet van instrumenten en ingezette middelen in de wijk(en) in haar ogen maatschappelijk ‘rendement’ oplevert. Lees hieronder de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen van de Visitatiecommissie.

Er is in de wijkenaanpak nog een gebrek aan focus. Er is vaak sprake van algemene doelstellingen en de vraag ‘wat wil je nu echt bereiken in de wijk?’ wordt nog niet voldoende gesteld. De visitatiecommissieleden signaleren regelmatig een ‘projectencaroussel’: veel ongelijktijdige en onsamenhangende interventies die niet goed op effectiviteit te onderzoeken zijn. De commissie pleit dan ook voor meer eenduidigheid en gerichtheid in de activiteiten en heldere keuzes in de selectie van initiatieven die moeten worden voortgezet of beëindigd. Beter weinig goed doen, dan veel matig, zo luidt het advies.

Van der Lans noemt het opvallend dat er veel professionals ‘naar’ de wijken toegaan, maar dat niemand er echt ‘in charge’ is. Er is nog een grote institutionele afhankelijkheid van elkaar. “Het handelen wordt afhankelijk van consensus”, zegt Van der Lans, “niet van professionaliteit, laat staan van burgernoden. En het stadhuis durft vaak nog niet los te laten”. Op een aantal plaatsen is de wijkenaanpak volgens de commissie wel duidelijk verlegd naar de uitvoering door professionals en bewoners in de wijk, zoals de wijkcoaches in Enschede en de frontlijnteams in Leeuwarden.

De Visitatiecommissie noemt het positief dat de aandacht voor burgerparticipatie sterk is toegenomen sinds de start van de wijkenaanpak. Wel is het vaak nog niet duidelijk wat onder ‘meepraten’ verstaan wordt. Hier ligt een belangrijke verantwoordelijkheid voor gemeenten: het totale proces van participatie moet zorgvuldig worden ingericht.

De commissieleden constateren verder dat de vaak traditionele en starre methodieken die in de praktijk worden gehanteerd om bewoners te betrekken, aan creativiteit kunnen winnen. Volgens hen is het belangrijk dat er een vorm van participatie is die goed aansluit bij de cultuur van de betreffende wijk. Dit kan een meer institutionele participatievorm zijn, of juist meer coproductie en eigenaarschap. De eerste resultaten van burgerparticipatie zijn zichtbaar, maar de inzet van burgers bij de wijkenaanpak is nog niet vanzelfsprekend zo concludeert de commissie.

In de wijkenaanpak wordt over de hele breedte gewerkt aan het thema wijkeconomie, maar uit de bezoeken blijkt dat veel initiatieven nogal ongericht zijn en op zichzelf staan. De commissie heeft de indruk dat gemeenten doorgaans weinig kennis hebben van het beschikbare instrumentarium en vaak nog weifelend zijn over de invulling van hun eigen rol op dit terrein. De wijkeconomie, volgens de commissie een belangrijk ‘gaspedaal’ van de wijk, wordt veelal te smal en beperkt uitgelegd.

De investeringscapaciteit bij corporaties en gemeenten neemt de komende periode af. Daarom adviseert de commissie om op zoek te gaan naar andere financieringsbronnen, bijvoorbeeld het bedrijfsleven of het benaderen van fondsen. Verder is het belangrijk dat gemeenten, corporaties en andere betrokken instellingen nu al beginnen met de borging van de wijkenaanpak, zodat deze na 2017 kan doorlopen.

De commissie wijst ook op de verantwoordelijkheid van het Rijk om te voorkomen dat de resultaten uit de afgelopen periode verdampen. Als bijvoorbeeld blijkt dat bepaalde regelgeving of financiële stromen nieuwe werkwijzen in de wijk in de weg staan, moet het Rijk daarop inspelen, meent de commissie. Zij adviseert Donner om voor de komende periode meer experimenteerruimte te bieden en samen met de steden pilots en een experimenteerprogramma te organiseren.

Bron: KEI