“Grootschalig ingrijpen is ook niet nodig”, vertelt wethouder Edo Haan van Zoetermeer en voorzitter van de werkgroep van de G32 die de studie begeleidde. “Maatwerk is effectiever door gericht de ontsluiting, het groen en de sociale veiligheid aan te pakken, en door ervoor te zorgen dat er voldoende parkeerplaatsen zijn en er meer variatie is in het woningaanbod. En het kan vooral door de bewoners erbij te betrekken, en hún wensen en ideeën als uitgangspunt van beleid te nemen.”

Onderzoekers van het Nicis Institute namen de woonerfwijken – ook wel bloemkoolwijken, doolhofwijken of verdwaalwijken genoemd – onder de loep. Er is onder meer gekeken naar de aard van de problemen die er spelen en, met behulp van actuele cijfers van het Kadaster, naar de waardeontwikkeling van de woningen. Over het algemeen zijn de bewoners van deze wijken tevreden, zo blijkt, en hebben relatief veel woongenot voor weinig geld. Maar er zijn wel degelijk signalen dat ingrepen noodzakelijk zijn om te voorkomen dat deze wijken afglijden tot de volgende generatie aandachtswijken. Al was het maar omdat het geld voor grootschalige herstructurering straks vermoedelijk ontbreekt. Wil de overheid voorkomen dat de problemen over tien jaar de pan uitrijzen, dan is nu ingrijpen noodzakelijk, stelt het rapport. Het goede nieuws is dat de investeringen relatief beperkt kunnen zijn. En dat juist in de betreffende wijken een bevolking woont die behoorlijk zelfredzaam is, wat kansen biedt voor het invullen van de vaak genoemde ‘eigen verantwoordelijkheid’.

“Toch is het rapport beslist geen opsomming van problemen”, volgens Haan. “Het bevat juist tal van inspirerende voorbeelden uit heel Nederland, hoe je zaken creatief kunt aanpakken. De nadruk ligt op aangrijpingspunten voor beleid en praktische tips om direct in woonerven aan de slag te kunnen gaan. Vergeet niet dat meer dan tachtig procent van alle woningen in de G32-steden na de oorlog is gebouwd. Nu investeren in deze wijdverbreide wijken, is een kans om tegen relatief beperkte kosten Nederland robuust te maken voor de toekomst. Laten we niet de fout maken weer achteraf te moeten repareren.”

Zorg is er met name over de sociale veiligheid rond de talrijke experimentele woonvormen en HAT-eenheden uit vooral de jaren 80, gebouwd in tijden van bezuinigingen. De waarde van de woningen uit de jaren 70 en met name 80 blijkt structureel lager te liggen dan gemiddeld, en de waarde ontwikkelt zich bovendien negatief, zo staat in het rapport. Het gebruik van sobere materialen wreekt zich en ook de strenge parkeernorm staat niet meer in verhouding tot het hedendaagse autobezit. Ook het groen kan wel een opknapbeurt gebruiken. Voor de jeugd is er weinig te doen als de kinderen de wipkip eenmaal ontgroeid zijn. Stedenbouwkundig valt op dat veel woningen met hun rug naar de straat liggen. Dit vergroot de sociale onveiligheid. Oplossingen liggen in het verplaatsen van een schuur of het slopen van schuttingen.

Het rapport ‘Sterke woonerfwijken. Voorkomen is beter dan herstructureren’ wordt 29 september overhandigd aan minister Ivo Opstelten, tijdens de G32-jaarconferentie in Zoetermeer.