Het ging in de afgelopen week vaak over windenergie. Minister Kamp zei in de Tweede Kamer dat hij de raad van het Centraal Plan Bureau niet op ging volgen. Het CPB raadde aan het plaatsen van windmolens vijf jaar uit te stellen omdat we overcapaciteit hebben door goedkope wind- en zonnestroom uit Duitsland en door elektriciteit uit kolen. Toch bevestigde Kamp niet te tornen aan het tempo voor plaatsing van windmolens en op volle kracht te blijven bouwen.

De Noord-Hollandse Gedeputeerde Jaap Bond wierp daarentegen het windenergieplan van veertig prachtige bedrijven zoals HEMA, BAM, Van Keulen, Dawn, Fronteer Strategy en Noorderlicht binnen één dag in de prullenbak. Zij wilden op het haventerrein waar ze gevestigd zijn windmolens bouwen om in hun eigen energie te voorzien.

Op het gebied van zonne-energie was de schok voor burgers. Loyens & Loeff’s Energy Alert meldde dat het Europese Hof een particuliere huiseigenaar die elektriciteit opwekt met zonnepanelen zonder opslagmogelijkheid, aanmerkt als btw-ondernemer. Deze zaak is aangezwengeld door een Oostenrijker, die dit tot het hoogste hof uitvocht. Volgens ‘grassroottopper’ Martijn Messing is dit per saldo voor een burger gunstig. Mits deze prosument het btw-bonnetje nog heeft.

En verschillende energiecoöperaties betraden het speelveld deze week. Bijvoorbeeld in Amsterdam-Zuid waar coöperatie Zuiderlicht binnen zeven dagen 20.000 euro ophaalde voor het dak van de lokale voetbalcub. Ja, denkt de geïnformeerde lezer, dat is een energiebedrijf van Ronald van Oijen, Yolanda Sikking, Frank Boon en Pauline Westendorp en die hebben hun familie en vrienden gevraagd lid te worden. Niets is minder waar. Drie kwart van dit bedrag komt van ‘onbekenden’ die de lancering van Zuiderlicht via een koude bron als de krant of het internet tot zich namen.

Het schokeffect van deze vier ontwikkelingen op de energiemarkt wordt dus veroorzaakt door ondernemers die de markt bestormen. HEMA en BAM betreden de markt omdat ze energiezekerheid voor hun bedrijfsvoering willen. En nu, sinds de uitspraak van het Europese Hof, blijken dus ook alle onwetende burgers met een zonnepaneel al jaren ondernemer te zijn! Deze vier prikkels zorgen voor een enorme verschuiving op de markt.

En daar profiteert ‘de zwerm’ van. De zwerm bestaat uit alle spelers die werken aan eenzelfde doel, zoals: de Metropoolregio Amsterdam op duurzame energie in 2028. Dat zijn bijvoorbeeld een paar zeer gedreven slimme ambtenaren van de gemeente Amsterdam die kennis uitwisselen met andere Europese steden om heel Amsterdam-Zuidoost binnen zeven jaar op twintig procent duurzame energie te hebben. En ook de Amsterdamse voetbalclub Arsenal die betaalbare duurzame energie op haar dak wil. En ook alle ZZP-ers en coöperaties die met open communicatie werken aan een duurzame metropool.

Het kenmerk van een zwerm is dat de losse organismes, op elkaar lettend, het slimste doen voor zichzelf. Kijk naar een zwerm vissen of, nog intelligenter, een flottielje varende groep kapiteins. Deze groep gezamenlijk opvarende kapiteins maakt een plan aan de hand van de wind, de capaciteit van de eigen zeilboot en de stroming. Ieder bepaalt de optimale koers en bespreekt die op de ‘palaver’. Met de gecombineerde wijsheid van de anderen passen de intelligenten van de zwerm hun koers wellicht aan en vertrekken vervolgens aan hun gezamenlijke reis.

Waarom profiteert een zwerm van al deze chaotische toestanden? Omdat de zwerm snel kan reageren. Alle energiecellen van twee tot twintig mensen die aan hun eigen doel werken, stellen hun strategie elke paar maanden bij, aan de hand van de laatste situatie in de politiek, de jurisprudentie, de prijzen, de wind en de stroomsterkte.

En nu is er dus een nieuwe groep: de burgers die als ondernemer worden aangemerkt omdat ze zonnepanelen op hun dak hebben. Het zal hen kracht geven dat ze nu een officiële speler zijn, met zelfs een btw-nummer binnenkort.