Rob Huvers van kennispartner Aralco, die de workshop verzorgt, noemt enkele definities voor een gezonde leefomgeving en een gezonde woning:

• Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu: "Een gezonde leefomgeving is een leefomgeving die als prettig wordt ervaren, die uitnodigt tot gezond gedrag en waar de druk op de gezondheid zo laag mogelijk is."
• GGD Nederland: De woonomgeving en de bouwkundige en installatietechnische kwaliteit van de woning scheppen goede voorwaarden voor een gezond binnenmilieu, dat ten opzichte van de gangbare situatie minder bedreiging voor de gezondheid van de bewoners vormt.
• De bouw- en installatietechnieken nodigen uit tot woongedrag dat de kwaliteit van het binnenmilieu bevordert.

In ons land leven zo’n 8 miljoen mensen in een binnenklimaat dat niet voldoet aan de minimale eisen, zoals staat beschreven in het bouwbesluit. Er wordt niet genoeg geventileerd waardoor onder andere vocht- en schimmelproblemen ontstaan. Pieter de Boer van Rochdale schetst de dagelijkse praktijk in Amsterdam: “Bij ons is het een hot item. Het regent klachten. Er lopen tig zaken bij de geschillen commissie. Huurders zien het als ons probleem: ze bellen en vinden dat het per direct gemaakt moet worden. Ook de huurcommissie zit er bovenop. Ze eisen 40 procent lagere huur zolang het vochtprobleem of de schimmel niet is verwijderd. Onze doelgroep leeft in het hier en nu en is bezig met overleven. Ze hebben nauwelijks oog voor hun eigen handelen en verantwoordelijkheid voor voldoende ventilatie in huis. Het vervelende is dat wij ook niet veel meer te bieden hebben dan een belerend praatje over het belang hiervan.”

Er ontbreekt een echt goed verhaal, constateren de deelnemers van de workshop. Er is natuurlijk voorlichting (onder andere van de Rijksoverheid), maar het spreekt niet erg tot de verbeelding. Er is behoefte aan een op feiten gebaseerd verhaal met wellicht wat schokkende conclusies zoals bijvoorbeeld een verkorte levensverwachting. Maar vooral een verhaal over ‘why and how’, dat gevisualiseerd is en aansluit op de leefwereld van de primaire doelgroep van huurders in de sociale huursector. Per complex zijn de verschillen groot, zowel in technische zin als bewonerssamenstelling. Per complex moet maatwerk geleverd worden. De Boer geeft aan geïnteresseerd te zijn in een aanbod van de markt op basis van TCO: “Ik zou dit graag overlaten aan de markt. Net als bij onze nieuwe cv-ketels. Omdat de leverancier de aankomende 20 jaar verantwoordelijk is voor de prestatie en het onderhoud, zijn ze ook meer gericht op goede voorlichting en gebruik.” Dit gezegd hebbende is iedereen van mening dat het een verantwoordelijkheid is van iedereen in de keten.

De verduurzaming van de bestaande voorraad heeft het binnenklimaat geen goed gedaan. De huizen zijn ‘dicht getimmerd’ en nieuwe apparatuur wordt nauwelijks begrepen, laat staan goed mee om gegaan. Er zijn twee redenen voor mensen om slecht te ventileren in een gerenoveerde woning: ze hebben het idee dat de woning nu vanzelf ventileert en de ramen open zetten is energieverspilling. Bovendien is een ongezond binnenklimaat niet direct voelbaar. In tegenstelling tot een toevoer van frisse lucht, dat als tocht wordt ervaren. Dan komen mensen wel in actie, maar helaas vaak tot de verkeerde: roosters worden afgeplakt of stekkers worden eruit getrokken. Omdat energiebesparing hoog op de agenda staat bij veel corporaties, hebben zij energiecoaches in dienst. Deze mensen zouden huurders ook moeten begeleiden op het gebied van ventilatie. Want, zegt Bas van Itho Daalderop: “Ventileren en isoleren zouden hand in hand moeten gaan.”

In de keten kan nog veel winst behaald worden als iedereen bijdraagt aan het bewustmaken van huurders over een gezond binnenklimaat. Hoe kunnen professionals de handen ineen slaan en een gezond binnenklimaat als een gezamenlijke opdracht zien? Enkele aanbevelingen uit de workshop zijn:

• Een goed verhaal wat tot de verbeelding spreekt en de huurder duidelijk maakt welk belang hij/zij er zelf bij heeft;
• De kennis van professionals in de keten die dagelijks over de vloer komen bij huurders vertalen naar een goed gastheerschap;
• Duidelijk afleesbare informatie over de luchtkwaliteit in huis;
• De bewoner informeren en confronteren met metingen, kennis en onderbouwde data;
• Deze gesprekken steeds herhalen;
• Professionals standaard uitrusten met een eenvoudige meter die het binnenklimaat meet en steeds het gesprek over gezonde ventilatie aangaan, ook wanneer ze voor een lekkende kraan komen;
• Bewoners zouden ook geprikkeld kunnen worden met een extra beloning. Winst zou al zijn wanneer bewoners ervan bewust zijn dat droge lucht in huis veel sneller warm is dan vochtige lucht: een besparing op de energierekening is snel binnen handbereik;
• Leveranciers moeten eenvoudig te bedienen en begrijpelijke apparaten maken, die aansluiten bij de leefwereld van huurders;
• De apparatuur zou ‘hufterproof’ moeten zijn;
• Handleidingen vervangen door goed gemaakte instructiefilmpjes;
• Leveranciers zouden ook montage en onderhoud moeten doen;
• Ketenpartners kunnen nog veel beter samenwerken en het informatieproces optimaliseren;
• De feedback van huurders moet terug de keten in, om verder te professionaliseren;
• Het bouwteam moet aan de voorkant samen het meest optimale ventilatiesysteem kiezen, afhankelijk van het gebouw en haar bewoners.