Onlangs vroegen wij aandacht voor een duurzame cultuurverandering van de bouwsector en het inzetten op nieuwe transactievormen als conceptueel bouwen (1). Bewust deden we dat bij aanvang van het nieuwe jaar. 2016 immers lijkt het jaar te worden waarin de bouw het dieptepunt van de crisis voorzichtig achter zich laat. In 2014 groeide de sector voor het eerst sinds 2008 weer. Het herstel zette zich in 2015 door en de verwachtingen voor 2016 zijn ronduit positief. De productieniveaus die we voor de crisis kenden zullen echter nog (lang) niet worden bereikt (2).
Onder invloed van deze ontwikkeling is het niet ondenkbaar dat de sector haar 'oude gedrag' weer gaat vertonen. Prijsstijgingen die niet gerelateerd zijn aan het verbeteren van de proces- of productkwaliteit bedoelen we dan. En evenmin aan de stijging van loonkosten of grondstoffenprijzen.
Alles wijst er echter op dat dit wel het geval is. Zo laat de bouwkostenindex al enige tijd een constante verbetering zien en de aanbestedingsresultaten steeds minder vaak een (voor de opdrachtgever) voordelig resultaat. De verwachting is dan ook dat er in 2016 over het algemeen geen aanbestedingskortingen meer gegeven zullen worden en er bij langlopende projecten weer rekening gehouden moet worden gehouden met een plus om prijsstijgingen tijdens de bouw af te kopen (3).
Juist nu we eindelijk uit de put lijken te kruipen, moeten we voorkomen opnieuw hetzelfde perspectiefloze pad op te gaan dat we voor de crisis bewandelden. Tenminste... als we een duurzame en economisch rendabele bouwsector die in het belang van vrager, aanbieder én gebruiker acteert, voorstaan.
De verantwoordelijkheid voor die opgave kan niet alleen bij de aanbieders en leveranciers worden gelegd. De opdrachtgevers, de vragers dus, zijn onmisbaar in deze. Wellicht zijn ze zelfs wel als eerste aan bod. Professionele vragers zijn zich hiervan in toenemende mate bewust. Maar ze weten vaak nog te weinig van de eisen die vernieuwend werken aan hun organisaties stelt. Is het daarom zinvol om die eisen eens helder op een rij te zetten?
Goede vragers organiseren het transactieproces snel, efficiënt en tegen minimale transactiekosten. Dat kan alleen als het inkoopproces naar zijn beslismomenten is gestructureerd (3). Wie, waarover en wanneer besluit ligt vast, alsook hoe men de prestaties inzichtelijk wil krijgen, hoe ze juridisch worden vast gelegd en hoe er wordt geëvalueerd. Niet meer partijen vragen dan nodig is voor het vinden van de beste oplossing en niet meer vragen dan past bij de opgave. Interne en externe transactiekosten zijn in beeld zodat ze onderling te vergelijken zijn.
Goede vragers zorgen ervoor dat het proces transparant verloopt en dat keuzes gedegen worden verantwoord.
Bij de start zijn de uitgangspunten helder; die blijven ook later de maatstaf bij de selectie van partijen en oplossingen. Belanghebbenden vernemen de afwegingen en besluiten. Ook voor de niet gekozen aanbieders is dit van belang, het kan een prikkel zijn om hun concepten te verbeteren.
De SECB (Stichting Excellent Conceptueel Bouwen vraagt zich hard op af of het zin heeft instrument te ontwikkelen om na te gaan of aan voornoemde eisen wordt voldaan. Vragers kunnen hiermee in hun veranderingsproces geholpen worden. Net zoals we een predicaat kennen voor Excellente Concepten, kan wellicht ook een predicaat voor excellente vragers bijdragen aan het 'gezonder' maken van de bouwsector.
Bent u het met ons eens? Laat dat dan weten s.v.p. Denkt u er (heel) anders over? Ook dan horen wij 't graag.
Dit najaar verschijnt 'Conceptueel werken' van Pieter Huijbregts. Wil je als eerste op de hoogte zijn van de ontwikkelingen rondom dit nieuwe boek? Stuur dan een e-mail naar renda@aeneas.nl.
(1) 'Overstag of echte koerswijziging'; Cobouw 8 januari 2016
(2) De Nederlandse economie; CBS augustus 2015
(3) Bouwkostenindex
(4) Het NCB geeft hiervoor richtlijnen
Reacties