Na dit succes ben ik natuurlijk enthousiast om een ander puntje binnen te halen. Groen rupsje nooit genoegd, excuses daarvoor. We komen aan bij de titel van dit verhaal. Het fenomeen lokale energiecoöperaties is de lezers van Energie⁺ over het algemeen wel bekend. Organisaties die, merendeel met hulp van een flink aantal vrijwilligers, lokale projecten ontwikkelen en buurtgenoten proberen aan te zetten tot investeringen in zon PV, een spouwmuur een gezamenlijke windmolen enzovoorts.

Sommige energiecoöperaties zijn erin geslaagd een redelijk professioneel team neer te zetten en zijn toe aan opschaling: de zonneweide, een aantal windmolens in de buurt met een participatiestructuur. Kenmerkend voor dergelijke ontwikkelingen is dat de risico’s wat hoger liggen en de vereiste kennis soms niet geheel voorhanden is (effectrapportage, juristerij, complexere financiering). Anders dan de gevestigde partijen hebben coöperaties niet de ruimte om risico’s uit te smeren over meerdere ontwikkelingen, de mate waarin risicodragend geld kan worden opgehaald bij particulieren is ook eindig.

Hier kan wel iets aan gebeuren door ruimte te bieden aan (besturen van) coöperaties om, naarmate een projectontwikkeling concreter wordt, wat gerichte ondersteuning in te kunnen huren. Voor een milieueffectrapportage, voor wat notariële ondersteuning of om te helpen in het gesprek met de banken.

Al enige jaren wordt in opeenvolgende adviesrapporten aangegeven op welke wijze een dergelijke bescheiden ontwikkelfaciliteit (ter grootte van een gemiddelde bankierbonus, 4-8 miljoen, in de vorm van zachte leningen) zou kunnen worden opgezet.  En vervolgen wordt dit door het Rijk vooruit geschoven. Gaan we er nog eens naar kijken. Laten we het nieuwe kabinet er iets van vinden (zwaar punt!), gaan we nog een keer geld uitgeven aan advies. En ondertussen doet de gemeente Winterswijk wat aan ondersteuning van een lokale coöperatie, verzinnen de provincie Limburg en Gelderland nieuwe faciliteiten, heeft de provincie Zuid Holland een subsidiestructuurtje. Allemaal vinden ze opnieuw het wiel uit en doen ze het net anders.

Daarmee maakt het niet zoveel uit hoe professioneel je bent als lokale energiecoöperatie, maar vooral in welke gemeente of provincie je zit en een beetje door een deur kunt met regionale politici. Over het algemeen is de infrastructuur voor de ondersteuning van de wat grotere projecten redelijk voor elkaar. Er zijn regionale energiefondsen, er is een nationale energietransitiefaciliteit. De sector kent de weg tot de middelen die door regio en het Rijk worden aangeboden. We hoeven niet bang te zijn dat coöperaties worden vertroeteld terwijl grotere projecten en bedrijven aan hun lot worden overgelaten. 

Lokale energiecoöperaties hebben bewezen dat zij niet alleen energiedoelstellingen kunnen invullen maar ook van onderop het draagvlak versterken voor ontwikkelingen die onder andere omstandigheden door de bevolking als ‘overval’ worden beschouwd. Sterker, er zijn mensen bij de energietransitie betrokken geraakt op een manier die zij zelf niet hadden kunnen voorzien. Die ontwikkeling mag best wat ruimte krijgen voor opschaling. Zodat het schooltje met zon PV een weide kan worden. Zodat windmolens met draagvlak worden neergezet. Zodat energiecoöperaties die grotere ontwikkelingen willen vormgeven zelf professionaliteit kunnen meebrengen en niet worden overschaduwd door professionele ontwikkelaars die wél geld inbrengen. Een nationale ontwikkelfaciliteit die leningen verschaft om in de ontwikkelfase nog meer lokale initiatieven te laten bloeien is kostentechnisch te overzien en levert veel maatschappelijke meerwaarde. Zo wijzen voorliggende adviezen uit. Tijd voor implementatie!