“Daar is ze weer! Daar komt ze!” Net een aap! Zei een jongen en lachte om zijn geestigheid. De kinderen vonden hem ook dolgrappig; de dienstmeid, die met de handen in de zijden naast haar emmers stond, dreigde omver te vallen van de pret. “ Ze is nog zwarter dan jij, smid!” riep ze. Zeker een zusje van je!”

Ik voel me onpasselijk worden en twijfel of ik het verhaaltje uit ga lezen, zeker omdat de toonzetting gewoon doorgaat.

Een joelende menigte volgde haar op de hielen, tot vóór het huis waar ze ijlings binnenging. Hier bleef de troep gaan kijken, enkelen gluurden brutaal door de ruiten en telkens schreeuwden ze het opnieuw uit:”bá-boe! bá-boe! bá-bóe-óe!!”

Ik vraag me af waar wij ons in onze huidige moderne maatschappij, ruim 100 jaar na de eerste uitgave van het leesboekje, bevinden. Als je denkt aan de kretologie op social-media en het gezang en geroep op onze voetbalvelden dan is er weinig veranderd; de gelijkenis is snel gevonden. En dat in een samenleving die al sinds de 50-er jaren van de vorige eeuw vermengd is met vele culturen: Molukkers, Spaanse en Italiaanse gastarbeiders, Hongaren, Surinamers, Syriërs, Afghanen, Afrikanen en sinds vorig jaar Oekraïners. Recent is de 18 miljoenste Nederlander geregistreerd; hier geboren of recentelijk geïmmigreerd? Wie zal het zeggen.

Hoe die nieuwe Nederlanders zich voelen? Even terug naar het verhaaltje in het leesboekje.

Ze (de baboe) was een week tevoren uit Indië gekomen met een familie, die tijdelijk een huis in de dorpsstraat had betrokken. Wel had het haar veel moeite gekost, om haar zonnig land met zijn bergen en bosschen verlaten. ……… Haar Indische kleding, waaraan ze zo gewend was, had ze moeten afleggen, omdat ze anders op straat zooveel bekijks zou hebben. De nieuwe kleren, die haar zoo nauw om het lichaam sloten, hinderden haar; het eten smaakte haar niet; de menschen verstond ze niet; de Hollandse woning vond ze een gevangenis…………. Toen ze zich een paar dagen na haar aankomst op straat vertoonde, was haar lijden eerst recht begonnen. De nieuwsgierigheid der dorpsjeugd veranderde weldra in baldadigheid en ditmaal sloeg haar de angst om het hart en vluchtte (……) ijlings naar huis.       

De beide auteurs komen uiteindelijk ook met de ‘oplossing’ voor deze pijnlijke situatie.

De volgende morgen zagen de kinderen, toen ze de school binnenstapten, de kaart van Indië voor de klasse hangen. Dat was vreemd: aardrijkskunde op het reken-uur. Maar al spoedig werd het duidelijk, dat de meester met opzet den lesrooster veranderd had. Hij vertelde van Indië en zijn bewoners en ook van de Indische baboe’s. “De heer, die tijdelijk in ons land is komen wonen” – zoo vertelde de meester- “is een vriend van me uit mijn jeugd. Hij is met zijn gezin naar Holland gekomen, om hier een lange vacantie door te brengen en genezing te zoeken voor zich en zijn vrouw. De baboe kon niet scheiden van het kindje en heeft de reis meegemaakt, om het kindje te verzorgen, nu de moeder daartoe niet in staat is. Wàt zal zij bij haar terugkeer aan de (zogenaamde) onbeschaafde inlanders te vertellen hebben van de (zogenaamde) beschaafde kinderen, die ze in Nederland heeft ontmoet?”

Toen de baboe zich een paar dagen later weer op straat waagde, zag ze nog wel kinderen, die haar nieuwsgierig aankeken. Een paar meisjes knikten haar vriendelijk toe, als wilden ze goed maken, wat ze hadden misdaan. De leerlingen hadden de les in de aardrijkskunde goed begrepen en – die ook meegebracht naar huis!

Volgens mij staat het thema uit het leesboek uit 1908 nog steeds recht overeind: oordelen en veroordelen is zó gemakkelijk en doen we allemaal ó zo snel. Je ziet dat onze samenleving polariseert. Geduld opbrengen, naar elkaar luisteren, eens een vraag stellen in plaats van een oordeel kunnen we vaak lastig opbrengen. Iets meer verdraagzaamheid, iets meer respect, begrip en tolerantie geeft iedereen in onze samenleving meer kansen op een beter bestaan. Ook daarmee geven we invulling aan het begrip Duurzaam!

Wim Meijer